“Слышь? Ты Вату знаешь?”

“Нет”, — кінуў я, але з машыны выйшлі яшчэ двое, таксама ў касьцюмах, пры гальштуках, загарэлыя, чырванагорлыя.

“Как не знаешь?”

“Не местный”.

“Подожди”, — яны абступілі мяне, дабрадушныя, стомленыя, вугельчыкі ў вачах.

“Ты не понял. Найди нам Вату, мужик. Спроси у кого-нибудь. Его здесь все должны знать”.

“Я ж не местный, ребята”.

“А чего ты не местный? Что тут делаешь?” — яны падышлі блізка-блізка.

“А в пакете что?” — спытаў той, першы, аблізнуўшы чыста паголенае падносьсе.

“Ничего”.

“Показывай”.

Я азірнуўся. Вуліца маўчала. Пустая вуліца, вечаровая, уся ў садах, нібы ў апраўданьнях сваёй недалучанасьці.

І тады з машыны выйшаў чацьверты. Валасы вожыкам. Пагляд сумны, як у забойцы. І таксама: касьцюм, гальштук. Ён паказаў ім, каб прысьмірэлі, замаўчалі, агледзеў мяне:

“Выглядишь, как клоун. Ты знаешь, что ты как клоун выглядишь?”

Я сьціснуў у руцэ пакет.

“Чем занимаешься?”

“Ничем”.

“Оно и видно. Работаешь?”

“Нет”.

“А на хлеб насущный? Или паразитируешь?”

“А вам какое дело?” — злосьць ударыла ў галаву, сяду зараз проста на гэтую ўтаптаную, шынамі забітую зямлю, нікуды не пайду, пакет трэба? Вось вам пакет. А сам сяду і буду сядзець, тапчыце, сапіце, прадавайце.

“Поедешь с нами на свадьбу, — сказаў гэты мужычок голасам, які ня звык цярпець пярэчаньняў, хіба што як перчык, для вастрыні стравы. — Клоуном. Назад отвезем. Жрать-пить можешь без ограничений. Просто посидишь с нами, как клоун. Поехали”.

Я рвануўся, але неяк нясьмела, слабавата, яны падхапілі мяне пад рукі, пад пахі, пад пакет, які я не выпускаў з рук. І вось я ўжо сядзеў у машыне, на заднім сядзеньні, заціснуты іхнымі каленямі касьцюмнымі, як калюмнамі храму, у якім ужо точаць нажы тоўстыя жрацы, а машына пранеслася па пасёлку, міма дому Ваты, міма тралейбуснага прыпынку, пацокала, нібы з зубоў нешта дастаючы, на сьветлафоры, і за якую хвіліну мы ўжо былі каля мэтро Магілёўская. Выехалі на шашу і паляцелі на поўнай хуткасьці за горад: міма Шабаноў, Стаек, Соснаў, усіх гэтых гарадзкіх сноў... Праскочылі пад мастамі, выбраліся на прастор.

“Дочка замуж выходит, — павярнуўся да мяне галоўны з мужычкоў. — Таня. Привезу ей клоуна. Очень она их любила в детстве... А сейчас вот забирают девочку мою из гнезда. И кто? Мелочь какая-то. И что она в нем нашла? Послал бог зятька. А мне молчи. Молчи, папа, говорит, люблю я его. Понимаешь, ты, клоун?”

Нічога не сказаў клоўн. Толькі ў пакет свой мац­ней учапіўся. А што ў пакеце, што? Можа, там джын сядзіць, вазьму зараз, разьвяжу лашчоны плястык, выпаўзе дымком дух злыбядны, прамовіць сіплым стотысячагадовым голасам: “Дзевяноста дзевяць тысяч дзевяцьсот дзевяноста дзевяць гадоў сядзеў я тут, у неэкалягічным пакеце, паланёны хцівымі людзішкамі, і вось вызваліў ты мяне, чалавеча, прасі, чаго хочаш! Любое жаданьне тваё выканаю, а пасьля заб’ю”. І я скажу: “Спыні гэтую машыну і ператвары ўсіх, хто тут сядзіць, у муміі жукоў, а мяне выпусьці і дай мне гусака шэрага, спрытнага, дужага, каб мог я сесьці на ягоную сьпі­ну і паляцець, куды вочы глядзяць. Забяру з сабой гэты горад, каб валэндацца па ім ноч і дзень, дзе б я ні апынуўся, увесь гэты горад зь ягонымі лаўкамі, каўкамі, кіёскамі і смочкамі, а больш нічога не вазьму, нават пакет гэты можаш сабе пакінуць, о джыне”.

“Да не сцы ты, — сказаў ацец нявесты. — Поработаешь, и доставим тебя назад в целости и сохранности. Мы с пацанами думали, надо в центр ехать, а тут ты. Такая удача. Без Ваты обошлись, слава богу”.

Ён дастаў цыгарэту, пасмактаў, не запальваючы, выкінуў у акно.

“Но смотри мне, чтоб без фокусов. Свадьбу не испорти. Без истерик, понял? Звонить, жаловаться не советую. У меня весь город схвачен. Все знают, что я сегодня дочку замуж отдаю. Замуж... Был бы там мужик. Слизь какая-то. Не, ну что она в нем нашла? А, пацаны?”

Пацаны спачувальна загмыкалі.

15.

Здалёк перад намі рос, імкліва закрываючы далягляд, скрынепадобны сіні куб менскай ІКЕА. Колькі ж было віскату, калі абвясьцілі, што яго адчыняюць. У колькіх шчасьлівых маладых вачах адлюстраваліся сасна і белізна будучага дабрабыту, якім сонцам заліло паркоўку для сьціплых эканамічных мараў, бо менавіта ёй выявіўся раптам Менск у хвіліну радаснай весткі. Цяпер і мы таксама, цяпер і мы: ікея мая дарагая, я сэрцам табе прысягаю ў шчырай сыноўняй (даччынай) любві! Паехалі неяк і мы з Мамай, купілі сёе-тое ў маю кватэрку замест асавелай савецкай мэбелькі, дывансаны, таршэрсаны, крэселсаны, століксаны. І нават канапсана. І ўсё за нейкія пяць соцень. Багіня Ікея, апякунка Беларусі, рассыпала над краінай праменьне сваёй халвы. А потым ім зрабілася сумна. Апусьцела Ікея. Грымнуўся Ікар. І цяпер стаяў сіні куб на Магілёўскай шашы, высіўся, невясёлы, нагадваў пра сваё першае прышэсьце, чакаў новых гаспадароў... І ўсё ж яна была, была, гэтая хвіліна нацыянальнага гонару. І мы мелі сваю Ікею. І мы зваліся людзьмі. Зямлі, волі, Ікеі, солі...

Машына нарэшце павярнула да адной з тых раскошных сядзібаў, якія растуць, як радыеактыўныя грыбы, па ўсёй Меншчыне — трымаюцца зграямі, катэджнымі бандамі, мураваныя маёнткі з назвамі прэтэнцыёзнымі, поўнымі штучнага цукру, кшталту “Панскія Забавы”, “Охотничье имение ”Троекурово”, “Усадьба “Медвежья”, “Графский пруд”...

Potsony выйшлі, страціўшы да мяне ўсялякую цікавасьць. Панская бяседа тут даўно ўжо гудзела, надышоў той момант, калі ўсе, здавалася, забыліся, чаго сабраліся, і наш прыезд іх напалохаў. Па кустах замерлі госьці, з талеркамі ў руках ды келіхамі, расшпіленыя, п’яныя, шкляныя вочы, кроўю налітыя твары, голыя сьпіны і гістэрычны рогат. Пабачыўшы ацца нявесты, грымнулі нешта псэўданароднае музыкі, вяла, гулка, адно буханьне ды стогны струнаў.

“Гуляете, падлы?”

“Гуляем, Василь-Василич!”

“Не нажретесь никак!”

“Никак не нажремся, Василь-Василич!”

“Вот же я вас из калаша”.

“Так точно, Василь-Василич, дайте тока мясцо дожевать”.

Да ацца нявесты слугі кінуліся, са стопачкай, ды з графінчыкам, ды зь лімончыкам, а ён ім, як толькі задніцу тугую разьмяў, як бізуном па тварах: “Танька где?”

Апусьцілі слугі вочы, а нейкі жардзіна-мажардом паслужліва і скрушна ў глыбіню двара паказвае. Ацец нявесты туды кінуўся, мы за ім. Там, пасярод белых штучных акацый і лопнутых шарыкаў, быў зеленаваты ставок, а ў ім нявеста стаяла, пасярэдзіне, па пояс у вадзе, сукенка ляжала вакол яе на зацягнутай раскай паверхні, нібы талерка папяровая, а нявеста ў цэнтры гэтага бела-жоўтага кола, як пірожнае. Яна павярнулася да нас голай сьпінай — і высокая прычоска ўздрыгвала, як быццам нявесту зьнізу пад вадой нехта кусаў за ногі.

“Танька! Танька!” — кінуўся да яе ацец. Стаў на беразе, рукі да яе працягнуў.

Тут жа на пясочку скакаў жаніх, паўтараў, адкашліваючыся:

“Таня! Танечка! Вернись! Папа приехал!”

“Танька! — ацец нявесты кінуўся разувацца. — Ну что ты придумала, дочка? Обидел кто? Скажи, кто, я его на кол посажу! Только имя назови!”

“Танечка!” — кашляў жаніх, разглядваючы свае туфлі.

“Ты чего стоишь, вошь ты дешевая? — крыкнуў на яго ацец нявесты. — Ты уже там быть должен, на руках ее вынести, сокровище свое! Я тебе что, куклу доверил? А, блядь? Послал бог зятька!”

“Так это, Василь-Василич, папа, — залыпаў вачыма жаніх. — Я плавать не умею. Да и не подпускает она никого. Даже вот Вичку не подпускает!”

“Вичку! — ацец нявесты сьцягнуў шкарпэткі і сунуў іх жаніху пад нос. — Я вас всех тут сейчас закопаю живьем, если с доченькой моей что случиться... Таня!”

“Дайте мне камень, папа, — пачулі мы яе голас. Голас Афэліі Менскай. — Камень, прошу”.

“Что ж ты такое несешь, дочка? — горка завыў Папа. — Утопўться хочешь? Ты ж его любишь, слизняка этого! Сама говорила!”

І тут ягоны шалёны позірк упаў на мяне.

“Таня, дочка! — загаласіў ён радасна. — Я ж тебе подарок привез! Догадайся, кого? Клоуна! Живого!”

І тады яна павярнулася. Калыхнулася вада, урачыста пацягнула за сабой сукенку, голая сьпіна зьнікла, прычоска хітнула шыньёнам.

Я пабачыў спакойны твар звычайнай менскай дзяўчыны — на такія чамусьці кідаюцца, як на мядок, загранічныя трутні, пруцянеюць ажно, калі такіх бляндыначак пабачаць. Шэрыя стомленыя, зусім не капрызьлівыя, але захінутыя плеўкай поўнага і ўжо не кіраванага вар’яцтва.

“Клоун?”

“Да! — закрычаў Папа, зьзяючы ўсьмешкай. — Сюрприз!”

“Да! — ажывіліся госьці і запляскалі ў ладкі. — Ну Василь-Василич, ну молодец!”

“Сколько ему заплатили, хотелось бы знать”, — холадна прамовіла цётка ў бардовай сукенцы. — Шикуете, Василий Васильевіч”.

Таня Афэлія нахмурылася, але тут жа зморшчыны разгладзіліся.

“Пускай подойдет, — прамовіла яна разгублена. — Ко мне, сюда”.

Я абвёў іх вачыма. Іх нарадзіў сёньняшні гарадз­кі сквар. Яны проста не маглі існаваць, і ўсё ж яны існавалі, уперыліся ў мяне вачыма, нецярплівыя, плацёжаздольныя, пасьпяховыя, зьвязаныя сваяц­твам. Што ж, вада ў летні вечар — гэта не найгоршы варыянт.

“Что ты стоишь? — рыкнуў Васіль-Васіліч. — Слышал, что дочка сказала? Работай!”

Я паклаў пакет на траву, скінуў свае ўшлёпкі, пінжак, закасаў, як мог, джынсы. І пайшоў у адбымкі п’янай вады. Густаватай, зь зялёнай жывой душой, поўнай гукаў, бурбалак, каламуці. Падышоў да яе, стаў перад нявестай, нібы гэта я жаніх быў, а яны ўсе мае госьці — стаялі, раты разявіўшы, чырвоныя шкуркі твараў павыцягваўшы.

“Привет, — сказаў я. — Вообще-то я не клоун”.

Яна ня слухала. Узяла мяне пад руку і мы выйшлі з вады, як найлепшая пара тэлевізійнага конкурсу. Пад плясканьне іхных далоняў і звон крышталю.

Мяне пасадзілі каля маладых, уціснулі паміж сьведкай з боку нявесты і нейкім pоtsan, які, што праўда, быў ужо даўно гатовы і лавіў цяпер рыбу ва ўласнай талерцы: рыбка высьлізгвала, сьмерць ніяк не давала сябе падмануць. Мне навалілі гару мяса, налілі шклянку гарэлкі “Русский стандарт”, я прамармытаў “горка”разам з усімі, таропка адпіў, праглынуў гарачы кавалак... Сьведка была тоўстая, галарукая, галаногая, запечаная ў фальзе ружовай сукні.