У бары “Шчодрым” стаяў ледзяны холад. Чорт, тут было нават халадней, чым у мэтро. Відаць, гэта і мелася на ўвазе, калі яго адчынялі. Закускі ніякія, слодычы банальныя, піва адзін гатунак, затое холад — найшчадрэйшы. Такі, што ўжо праз хвіліну захацелася пагрэцца. На шчасьце, адзін са столікаў быў вольны. Адзін з трох — трэба зай­маць. Я хуценька ўзяў сабе піва і арэшкаў, запоўніць дзіркі ў гнілых зубах. Сеў, агледзеўся, зрабіў першы, асьцярожны глыток. Цеплаватае, як і ўсё навокал. Але мы не пераборлівыя, мы, людзі ў пінжаках, якія мараць пра кнігу Пэлегрына Артузі і разважаюць пра Нільса Хольгерсана. Нільс ужо ўладкаваўся ў адну маленькую кнігарню на Агамэмнанштрасэ. Ён там будзе працаваць ажно пакуль яе не зачыняць...

Прымружыўшыся, я выпіў палову куфля і пачаў разглядваць суседзяў. За маёй сьпінай дзьве дамы вуркаталі пра тое, што сёньня самый жаркый день за всю историю наблюдений.

Пра што яны? Якіх наблюдзеній? Тысячу гадоў таму ў гэтым горадзе таксама мог жыць нейкі стараславянскі фрык, які вёў запісы пра сонца і лета. Але хто яго ўспомніць. Сапраўдная гісторыя нябачная. Сапраўдную гісторыю трэба дадумваць. Выдумляць.

...и не надо оскорблять.

А побач, за суседнім столікам, двое мужчын, адзін майго ўзросту, адзін малады, можа, нават студэнт, барадаты, дробненькі, абмяркоўвалі нешта. Інтурысты. Авантурысты. Той, які маладзейшы, выглядаў цалкам па-эўрапейску, зрэшты, такіх маладзёнаў, як гэты, можна сустрэць ад Лос-Анджэлесу да Кіёта. Першы быў сіваваты, нэрвовы, вочы гараць, майка старая, на нагах парэпаныя туфлі, на каленях жоўтых штаноў мокрая пляма. Непрыстойнага выгляду іншаземцы, карацей — а можа, толькі адзін зь іх турыст, а другі наш, тутэйшы, але хто зь іх хто, сказаць было цяжка. Можа, яны нао­гул выдурваліся. Надта ўжо свойскі быў у іх акцэнт. Што ж, кожны вар’яцее па-свойму.

“O balzoje sveuta fuzu mau neistoje, — сказаў ста­рэйшы. — Аkkau nekau fuzu o aluzoj, stogo nau mau neamiluzu... Bilad”.

“U o ujmahinoje nenormoju dinutima au aluzu istuzu uve klinkutima, — адгукнуўся маладзейшы, пачухаўшы загарэлае калена. — Oku, au us tau bif nedeu u dreutejlima, onkuru tau da au, da liuta...”

“Narmaldy”, — адказаў першы і яны па-змоўніцку засьмяяліся.

Вось нахабы.

“Выбачайце, на якой мове вы гаворыце?” — ня вытрымаў я, зь цяжкасьцю падбіраючы ангельскія словы, якія даводзілася выхопліваць з набрынялай сьпёкаю, павіслай сваёй галавы. Хацелася спаць. Але і адказ ведаць таксама хацелася. Вось жа натура ў нас, людзей. Цікаўныя мы. На гусака залезем, толькі б ведаць, што там, за лесам, у канцы, за мяжою...

“Romanch”, — ашчэрыўся старэйшы. Маўляў, швай­царская раманшская, швайцарцы мы, там­тэй­шыя, рэдкія птушкі ў вашым вадасховішчы.

Я кіўнуў:

“Прыгожая мова”.

Малодшы хітра зірнуў некуды ўбок — і яны працягнулі сваю размову, ужо цішэй, паглядваючы на мяне неяк пераможна, так, што хацелася ім штосьці крыўднае сказаць. Што можна крыўднае сказаць швайцарцам, якія на сваіх рэтараманскіх дыялектах балакаюць? Што можна наогул крыўднае сказаць швайцарцам? Нічога не прыходзіла мне ў галаву. Ну, можа, пра тое, што яны ў другую сусьветную нікога не перамаглі. А баязьліва выконвалі ўсе загады Гітлера, толькі б захаваць свой цудоўны нэўтралітэт. Ці вось пра што: у 1938 Швайцарыя заключыла дамову з нацыстамі, што ня будзе даваць палітычны прытулак асобам са штампам “J“ у пашпарце. І наогул, успомніў я: яны толькі ў 1971-м надалі жанчынам права голасу. Апошнімі ў Эўропе. І гэтыя людзі забараняюць нам калупацца ў...

Швайцарцы раптам засьмяяліся.

Ці ведаюць яны пра ўсё гэта? Малодшы дык дакладна не. А вось старэйшы, канечне, у курсе. Як скрывілася б ягоная пыса, калі б я яму прыгадаў “швайцарскую” віну?..

“Памагіте”, — пачулі мы і разам азірнуліся.

На прыступках каля ўнівэрсаму “Шчодры” ляжаў нейкі пажылы дзядзька. Відаць, яму зрабілася блага ад сьпёкі і ён упаў проста на хаду, ударыўшыся галавой аб асфальт. Яшчэ адна ахвяра сёньняшняга мікрахвалёвага дня. Жанчыны кінуліся да яго, мае швайцарцы змоўклі і зь цікавасьцю сачылі, што будзе далей.

“Здесь недалеко поликлиника есть, на Киселева! — сказаў грузчык “Шчодрага”, падымаючы непрытомную ахвяру. — Эй, мужики, помогите кто-нибудь!”

Швайцарцы замахалі рукамі — маўляў, мы ні пры чым. Я зірнуў на гадзіньнік, трэба было ісьці да цырку. Грузчык плюнуў і пацягнуў няшчаснага ў цень. Піва было дапітае, я даў куфлю саскочыць са століка і паскакаць па плітцы, а сам рушыў на Праспэкт. Застаўся яшчэ адзін марш-кідок. Зусім кароткі. А затым — спаць. Спаць. Спаааць...

12.

Пад пранізьлівымі промнямі, якія ўжо ведалі, што іх час сканчаецца, і таму імкнуліся не абмінуць нішто і нікога, я дайшоў да павароту на вуліцу Янкі Купалы і яшчэ на сьветлафоры заўважыў іх.

Сонцапаклоньнікаў.

Яны стаялі каля цырку, не зважаючы на агонію сквару, падставіўшы лету свае сьветлыя валасы, і нэрвова, трывожна азіраліся, хоць да нашай сустрэчы заставалася яшчэ пяць хвілін. Яны чакалі мяне — жанчына і мужчына, абое ў белым, і гэты дзіўны белы колер іхных апранахаў рабіў яшчэ цямнейшымі іхныя загарэлыя твары і голыя рукі. Ім абаім было, мабыць, гадоў па трыццаць пяць — нецярпліва і зь нейкай фанабэрыяй яны ўзіраліся ў мінакоў, шукаючы мяне, спрабуючы выха­піць мяне першымі зь летняга натоўпу, апярэдзіць, вызначыць, вычапіць, каб пасьпець зьмяніць выразы сваіх занадта ўжо непрыязных твараў на добразычлівыя дзелавітыя ўсьмешкі. Мне раптам захацелася, каб яны ведалі, што я першы іх пабачыў, пабачыў і выкрыў: я дачакаўся зялёнага і перайшоў Праспэкт, зайшоў збоку і стаў каля ўваходу ў цырк, насьмешліва гледзячы на іхныя ідэальна роўныя сьпіны.

Вось яны павярнуліся, шукаючы мяне, прасьлізнулі вачыма па ўсіх тых постацях, што нясьпешна, нібы плывучы, рухаліся па Праспэкце, іхныя пагляды вярнуліся — і яны пайшлі проста на мяне, на хаду надзяваючы на твары фальшывую прыязнасьць.

“Здравствуйте, — працягнула мне руку жанчына, усьміхаючыся ўсімі зубамі. — Наверное, вы нас ждете”.

На слова “нас” яна зрабіла такі націск, што зрабілася ясна: паміж імі больш агульнага, чым можна было падумаць. Чым жа яны ўсё-ткі займа­юцца?

Мужчына таксама паціснуў мне руку.

“Добры дзень”, — сказаў я, разглядваючы ягоны змрачнаваты, нягледзячы на маску дабрадушнасьці, твар.

Жанчына нецярпліва, нібы яе нешта ўкалола ў сьпіну, пацягнулася:

“У нас не так много времени...”

“У мяне таксама”, — ухмыльнуўся я.

Яны неўразумела пераглянуліся.

“Вы же от Оксаны Ивановны? И у вас для нас кое-­что есть?” — спытала жанчына, крыху закусіўшы вусны.

“Ну да”, — адказаў я, мне нарэшце надакучыла зь іх зьдзекавацца, кончыць гэтую справу — і спаць.

“Так где же?..” — яна шматзначна скасавурыла падведзенае вока.

“Вот...” — сказаў я.

Вот.

Пакета пры мне не было.

Не было пакета.

Вот. Вот не было яго. Я схамянуўся і апусьціў вочы.

“Чорт, — сказаў я, адчуваючы, як убога выглядаю ў гэты момант. — Хм. Так, пакет. Канечне. Здаецца, я яго згубіў. То бок не, не згубіў, што вы. Я яго забыў. Дома. Не, ня дома, а ў сяброў. Я яго зараз прывязу. Пачакайце крыху. Самі разумееце, бывае”.

“И сколько нам... ждать?” — мужчына наблізіў да мяне свой загарэлы твар і ў вачах ягоных мільганула такая злосьць, што я адхіснуўся і сьцяў кулакі. Зрэшты, ён стрымаўся і адвярнуўся, прамовіўшы некуды ў бок, як рэпліку для публікі ў тэатры:

“Надеюсь, он его и правда забыл, Кира”.

Жанчына ад расчараваньня ажно задыхнулася. Вочы яе ўжо не ўсьміхаліся, яны палалі, як два скварныя сонцы:

“Как же вы могли забыть? Это же очень важный пакет. Где вы его забыли? У нас нет времени!”

“Ды я яго праз пятнаццаць хвілін прынясу! — залепятаў я, мружачыся ад крыўды на самога сябе. — Дайце мне дваццаць хвілін. Праз паўгадзіны максімум. Я мігам”.

“У нас нет ни полчаса, ни сорока минут, — сказаў мужчына. — Вы должны были принести его сюда. Пакета нет. И вы сами не понимаете, что...”

“Нам надо поговорить, Никос”, — жанчына ўзяла яго за локаць і мякка пацягнула за сабой. Ён падпарадкаваўся — неахвотна, але даў ёй адвесьці сябе да найбліжэйшай лаўкі. Яны пашапталіся і вярнуліся да мяне рашучыя і ўжо зусім не такія ветлівыя:

“Мы сделаем так, — сказаў гэты ніштожны Ні­кас. — Через два часа, нет: меньше чем через два часа вы привезете пакет на станцию метро “Могилевская”. Там его заберет наш человек. На остановке, в сторону выезда из города. Вам все понятно?”

“Да”, — прамармытаў я, зьбіраючыся сыходзіць.

“Пакет должен быть у вас в руках”, — строга сказала жанчына, схапіўшы мяне за руку і зазірнуўшы ў вочы. Ад яе нічым ня пахла. Нават здаровым жаночым потам. Пальцы былі прахалодныя, прыемныя, але нейкія ўладныя, нібы яна ў пальчатках была, гэтая Кіра. Ну і знаёмыя ў маёй мамы. Трэба ёй сказаць пра гэта, калі вернецца. Я пачаў за яе баяцца. Можа, і яна таксама вось так вылоўлівае людзей каля цыркаў і хапае іх за руку. Мая дзіўная мама. Але мая Мама пахне. Пахне жаночай сумачкай. А гэтая Кіра — пахне пустэчай.

Я імкліва рушыў назад, да плошчы Перамогі. Не хацеў, але азірнуўся: гэтая няпростая парачка, Нікас і Кіра, разьбегліся ў розныя бакі, ён у бок парку Горкага, яна ўверх, да Кастрычніцкай. І ці то мне падалося, ці то і праўда на тым месцы, дзе мы стаялі, цяпер таптаўся, азіраючыся, чалавек, які таксама шукаў сустрэчы са мной. Ён круціў галавой, выглядваючы ў руках у мінакоў пакет, пазіраў на гадзіньнік, але пакета не было, не было аніякага пакета, і таму ён не зьвярнуў на мяне ўвагі.

Лухта, падумаў я. Прымроілася. Прымірыцца — і прывезьці ім той — піііп! — пакет, той абсалютна піііп! пакет, які цяпер піііп! ведае дзе трэба было шукаць.

Мае шанцы вярнуць яго былі малыя. І ўсё ж, і ўсё ж. Надзея памірала апошняй — разам з гэтай сьпёкай дурной, якая мяне, маленькага і вінаватага, давяла да канфузу, канец мне, што Мама скажа, куды пашле, калі вернецца. Ці эсэмэскай пашле. Ёй жа раскажуць. Усё раскажуць: ня сын у вас, Аксана Іванаўна, а сып на целе, сыр зь дзіркамі ў яго замест мазгоў.