Птушкі прыляталі, акно за фіранкамі пакрысе сьвятлела, на іншых ложках пачыналі варочацца. Бянігна ня рухалася, зноў заплюшчвала вочы — і такое ў яе было адчуваньне, што сама яна стаіць у куце бальнічнай палаты і глядзіць на сваё цела, чыста вымытае, адзетае ў белую начную кашулю, якую выдала мэдсястрычка, праколатае ў некалькіх месцах даўгімі іголкамі, напоенае невядомымі травамі. Забраць бы яго ды ў хату вярнуцца. За той час, пакуль Бянігна тут ляжыць, багата людзей да яе хаты прыяжджалі, клямкай грымелі, клікалі гарадзкімі, андартальскімі галасамі.

“Бабушка! Бабушка!” — успомніла яна слова. Памагіте, бабушка. Скока вам заплаціць? Ніскока. Негр, негр, негрытос...

Ніхто не памог. Няма каму ў неандартальскі лес хадзіць. Гараць вогнішчы, ляжыць пінжак на пяньку, ніхто лішняга не прыносіць, ніхто не забі­рае. Але ж рана яна сабралася разьвітацца з тым неандартальскім лесам. Зь іхных бабушак за гэты час дзьве ўжо не жывуць, а яна будзе. Как ні странна.­­­

Гэта ёй доктар сказаў. Кожную раніцу ён прыходзіў у палату, глядзеў Бянігне ў вочы, малады, важны, барадаты. Вочы пранізьлівыя, разумныя, але ж самаўпэўненыя занадта. З вачэй Бянігны глядзеў неандартальскі лес, цёмны, асьветлены вогнішчамі, напоўнены трывожным гулам галасоў, а доктар бачыў у іх сваё: цыфры сухога, выпрацаванага, але яшчэ жывога чалавечага цела, і тое цела трэба было трымаць у гэтым сьвеце, пакуль самы апошні вугельчык ня згасьне, самая малюпасенькая зьнічка не патухне. Так яго вучылі, за гэта яму плацілі.

У доктара была свая работа, у Бянігны — свая. Доктар ня ведаў, што ў Бянігны два мільёны пад масьнічынай схавана. Што яна пра ўсё падумала — як толькі адчуе, што канец, дастане іх, на стол пакладзе — і тады ўжо можна. А калі Гофман скіне, па хаце раскідае? Гэтага яна не ўлічыла. Вось жа, як ні круці, наробіць яна людзям клопату.

Ды яшчэ жаніх гэты. Можа, зусім з галавой у яе ўсё блага стала? Можа, і не было ніякага жаніха, не было машыны, падобнай да чорнай сьвіньні? Можа, гэта нейкі чужы дзень быў, ня ейны? З тымі, хто ў неандартальскі лес ходзіць, такое бывае. Пераблытаюцца сьцежкі — і канец. Трэба наноў шукаць. І калі яна хапалася за гэтую думку і ў душы ў Бянігны зьяўлялася такая цёплая, такая лёгкая надзея, перад вачыма яе зноў і зноў пачынаў пералівацца зьмяінымі, рыбінымі, зыркімі фарбамі твар яе маладога жаніха з фатакартачкі. Твар, які глядзеў ёй у самое сэрца, нядобры, гожы, малады твар з вачыма такімі глыбокімі, што Бянігна адчувала млосьць.

Доктар ні пра што такое не здагадваўся. Перад ім была старая бабка — не жанчына нават, а прос­та арганізм, бясполы і, як усе старыя бабулькі, неспакойны.

“Вас бы в Минск отправить, бабушка, — казаў доктар, чухаючы жывую, бухматую, як той кот, бараду. — В республиканскую больницу, у нас здесь возможности ограничены. Нельзя вам одной в лесу жить. В таком возрасте. И в санаторий потом, там уход, питание, и вообще веселей. Хорошо, в этот раз добрые люди рядом оказались, но это же случайно. Вам с людьми нужно жить, чтобы родные рядом, внуки... А вы на хуторе, одна. Как ни странно. Стыдно, бабушка!”

“Ладно бы вы одинокая пенсионерка были, так у вас же внуки есть, насколько я знаю, — падтрымлівала доктара ўрачыха. — Заходили ко мне вчера, вас искали. Хорошие такие хлопцы. Вдвоем приехали, одеты культурно, вежливые... Что ж они, бабушку старенькую к себе забрать не могут? Надо поговорить с вашими ребятами, а то что это такое, в конце концов...”

“Значит, так, — сур’ёзна казаў доктар. — Недели через две вас выпишу, но с условием, что к внукам переедете. Договорились?”

І, не чакаючы адказу, доктар адварочваўся да іншай бабкі. Маладых у іхнай палаце не было. Калі, вядома, не лічыць сястрычак тых галаногіх, што забягалі да іх у палату, насілі, калолі, прыбіралі, ды ўсё стракаталі між сабою — не зьвяртаючы ўвагі на сухіх, зморшчаных бабак, так, быццам ніхто іх тут не разумеў. Бянігна назірала за імі, прымружыўшы вочы, слухала іхныя галасы — і часам галасы падаваліся ёй знаёмымі, быццам яна іх ужо чула, на беразе возера, на ўскрайку халоднага лесу.

Калі Бянігне дазволілі ўставаць, яна ўзрадавалася так, што ў першы ж дзень пакацілася ажно да ліфта. Ніхто не зьвяртаў на яе ўвагі, ні маладыя, ні старыя, толькі нейкі дзед-кашлюн, раптам выйшаўшы з жалезных дзьвярэй, сказаў ёй сярдзіта:

“Што ты тут усё ходзіш? Вынюхваеш? НАТА сваё ждзёш? Будзе табе НАТА! Вось пазваню, куды сьледует!”

Старая Бянігна спужалася і схавалася ў сваёй палаце. Ёй хацелася вярнуцца ў хату, яна думала пра тое, колькі машын пабывала каля яе гародчыка за той час, покуль яна тутака валяецца. І пакрысе перад яе вачыма намалявалася цэлая чарада аўтамабіляў — самых розных колераў і памераў. Аўтамабілі штурхалі адзін аднаго ў сьпіну, цягнуліся па вузкай дарозе, налазілі ззаду, як кабялі на сучак. Увесь андартальскі лес ждаў ад яе помачы. Якая ж яна няўдзячная. Замест таго, каб людзей лячыць, у бальніцы час марнуе. Неўпрыкмет яна заснула, а калі на другі бок перавярнулася, праз сон пачула:

“Бабушка! Бабушка! Вы спите?”

Адплюшчыла вочы — а на яе мэдсястрычка глядзіць. Прысела каля яе ложка, каленкі голыя выставіла, вострыя, з пушком пад імі. Ня холадна ж ім без калготак.

“Бабушка! А помогите мне. Я знаю, кто вы. Вы шептуха из леса”.

Палата была пустая. Сонца заходзіла, старыя распаўзьліся па бальніцы — хто тэлевізар глядзець, хто на лаўцы пасядзець, да каго дзеці прыйшлі. Вось сястрычка момант і прычакала. Хто ёй сказаў? Няўжо так цесна ў андартальскім лесе, што ўсе пра ўсіх знаюць... Бянігна заўсьміхалася, яна хацела, каб усьмешка выглядала добрай — а мэдсястрычка бачыла перад сабою чорны качан, сьпе­раду якога варушыліся чарвякі вуснаў, бачыла дзіркі ў качане і нарост, які ўцягваў у сябе паветра. Але дзеўка была не з пужлівых. У раённай бальніцы пужлівыя доўга не затрымаюцца.

“Помогите, бабушка. Я вам за это денежек дам. У вас же пенсия маленькая. Вот как так нашептать, чтобы парень, который к другой ушел, эту другую бросил...”

Бянігна працягнула да яе руку. Мэдсястрычка глынула сьліну і цярпліва пачакала, пакуль Бяніг­ніна рука схопіць яе за калена, пагладзіць і перастане дрыжаць.

“Вы ж можете, бабушка. Чтоб он вернулся, навсегда. Ну, или не навсегда, — задумалася мэдсяст­рычка. — Пошепчете, бабушка? Я вам его имя скажу. Или вещь какая-нибудь нужна? У меня журнал есть, “Магия и красота”, я читала, разные способы есть... С полотенцем я пробовала, на узел завязала и что надо прочитала. Вот, у меня с собой. Может, неправильно что? Вы скажите...”

Яна дастала з кішэні паперку і школьным, сшыт­кавым голасам няўпэўнена, хутка прачытала:­­­

“Любимый рученьки помыл и в полотенце наследил. Правильно, бабушка? Наследил... Знаю я, чем он наследил. Ну, ладно. А вот дальше. Полотенечко скручу — милёнку голову вскружу. Полотенечко сырое — мой милёнок по мне ноет. Ага, ноет... Видела я вчера, как он ноет. Кобель вонючий. Полотенцу высыхать — милому по мне вздыхать. Никто полотенчико не развяжет, милый мне любовь покажет. Правильно, бабушка?”

Але старая шаптуха нічога не адказвала, толькі варушыла вуснамі-чарвякамі, і сьціскала калена мэдсястрычкі, як гладкі яблык. Мэдсястрычка задумалася, утаропіўшыся на сваё калена ў гэтай чорнай, як зямля, руцэ, схавала паперку ў кішэню і рэзка выпрасталася:

“Вы пошепчите, бабушка? Договорились? А я вам за это пока уточку поменяю...”

Полотенчіко. Усе расьліны там пякучыя, як самая лютая крапіва, як быццам сама каралева крапіўная ладзіць там свой баль. А пасярод крапівы ляжыць полотенчіко. Трэба перад сабой глядзець, не азірацца і ісьці куды трэба, і ні з кім не гаварыць. Полотенчіко. Людзі там дзіўныя, костачкі смажаць на вугольлі, і кажуць маркотна так: гу-у-у... гу-у-у... трэба пакласьці пад пень, пад поўню, пад пінжак, на траве пасьцелены, і сказаць хуценька: пайду ад пана, бо прыйшла зарана. І ісьці хутчэй дамоў, пакуль праход адкрыты. Полотенчіко. Палаценчыка тое палявое ўсё мяняла. Бяда! Ляжала там, у неандартальскім лесе, сіняе мужчынскае палаценца ў белую палоску, адсырэлы рушнік, які пах жаніхамі, іхнай валасатай, спацелай скурай, белітаўскім гелем для душу, ляжаў і выпускаў у неандартальскія травы свае пары, свае духі, свае пахі, і вось ужо ня могуць неандартальскія тыя чорцікі свае костачкі смажыць, усё забівае ім дух палаценчыка, азіраюцца, моршчацца, увесь неандартальскі лес скручваецца ў тое шырокае, паласатае палаценца, увесь у яго ўсмоктваецца, забірае палаценца мокрае, махровае, усіх у свае дужыя абдымкі. Ратаваць трэба неандартальскі лес, няма куды лішняе насіць. Бяжыць Бянігна, б’ецца старая, б’ецца з палаценчыкам, аддзірае яго ад крапівы, цягне з траваў, а палаценца не даецца, хвошча яе па руках, хапае за шыю, душыць Бянігну. Ня хоча старая, каб гэта бачылі, глядзіць на ўсіх вінавата, а палаценчыка сьмяецца: ты што жаніха свайго маладога цягнеш, застануся тут, у лесе тваім запаветным, буду ўсімі камандаваць, а табе запрашчу, усё запрашчу! І тады кажа Бянігна: гары, палаценчыка, неандартальскім гарам! Успыхвае махровае кітайскае палаценца, згарае, як з паперы зробленае, толькі попел з рук Бянігніных сыплецца. Адварочваюцца інастранцы неандартальскія, туркі і другія мужычкі, ацепваюцца супакоена, бяруцца за костачкі, суцішваецца неандартальскі лес, і вог­нішчы зноў роўна палаюць, як тыя сьвечкі царкоўныя, адчыняюцца сьцежкі, костачкі хрумсьцяць: ідзі, Бянігна, ідзі, старая, адкуль прыйшла, толькі не азірайся.

Добра, добра, пайду. Пайду ад пана, бо прыйшла зарана.

У палату пачалі вяртацца іншыя бабкі, кожная зірнула на Бянігну, правяраючы ўпотай, ці жывая. Але ўпотай, крадком, хуценька. Кантраліруюць яе. Яны тут галоўныя, пажылыя жэншчыны, а яна што. Адно слова: бабка.

Калі малады валіцца, бог падушачку падкідае, а як стары — барану.

У той вечар Бянігна сама выправілася на вячэру. Дакацілася да сталовай, увайшла, а тут, як на гора, той самы сярдзіты дзед каля дзьвярэй сядзіць. Каша на барадзе, каша на носе, лыжка ў руцэ трасецца. Пабачыў яе гэты ёлупень стары ды як разышоўся: