Але не таму Маўчун утаіў ад усіх, што быў на яго мабілку падазроны вызаў. А таму, што...

Таму што Маўчун чакаў, што гэты званок паўторыцца.

Вось паўторыцца — і тады Маўчун набярэцца адвагі і скажа ў адказ:

“Каріна-каріна, ня стой ля тына. Каріна раз два трі, маліна красная... Каріна в ягоды звала”.

Не, ня так ён скажа. А вось як:

“Здрасьце, надзеюсь, вы гаваріте па-рускі. Меня завут Малчюн, я жіву возьле Западнай граніцы, в дзеревне Белыя Росы. Я сам рускі. Но очень хачю пасматрэць, как жівут людзі в другіх странах і сказаць вам, чтобы вы не убівалі нас, рускіх людзей. І не брасалі в наш лес всякіх атравленных атходаў, таму што імі можна атравіцца. І яшчэ хачю сказаць вам...”

Што сказаць?

“Забярыце мяне, пажалуста, атсюда”.

У галаве ў Маўчуна шумела, калі ён думаў пра сваю таямніцу. Нібы ён самагонкі Касмачовай напіўся.

“Толька не прэдлагайце мне стаць шпіёнам. Я шпіёнаў не люблю. Проста забярыце. Я вам за гэта дровы калоць буду, за дзецьмі глядзець. А лепш на пціцэфабрыку мяне адпраўце. Я пціц люблю. Ані меня слушаюцца...”

Але мабілка больш не званіла. І ўсім сваім выглядам паказвала, што ніколі больш той званок не паўторыцца. Ніколі. Што гэта быў случай. Такой, каторых і не бывае з нармальнымі людзьмі.

Проста аднойчы на станцыі мабільнай сувязі адбыўся збой.

Маленькі збой, які адразу ж выправілі. Праз пару хвілін.

Але за гэтыя пару хвілін малады мужчынскі голас даляцеў да вёскі Белыя Росы пасярод стратэгічнага лесу — і быў пачуты.

Вызаў быў прынят. Як пісалі ў кніжках.

Калі Маўчун пакалоў дровы Сысунісе, на двары ўжо сьцямнела. Не сьпяшаючыся, ён ішоў па вуліцы, адчуваючы, як астывае разагрэтае працай цела. Ноччу мо і падмарозіць. Маўчун думаў пра тое, што прыйдзе дахаты, дапаможа бацьку, потым урокі зробіць — і тады, калі бацька каля печы ў свае віртуальныя мроі занурыцца, можна і гусачку ягоную дарагую наведаць.

“Памагай бог”, — казаў ён машынальна, заўважаючы то сям, то там за платамі сваіх аднасяльчанаў, што нясьпешна поркаліся на падворках. Вокны хатаў ужо сьвяцілі зеленаватым агнём, нібы лясныя вялізныя пачвары разьлегліся абапал вуліцы, чакаючы, калі па ёй пройдзе нехта больш каштоўны за дробнага, худога, непрыкметнага Маўчуна.

І чаго ён іх так баіцца?

Маўчун павярнуў да рэчкі, вёска засталася збоку, зараз зрэзаць цераз поплаў — і да бацькавай хаты.

Праз бульбянік проста на яго ішоў чалавек. У цемры Маўчун не адразу пазнаў, хто такі.

Дый чалавек яго таксама спужаўся, ці што. Заўважыў Маўчуна і мордаю проста ў зямлю. Як забіты. Схавацца думаў.

Тут і стала ясна, што за пціца.

“Пане Какоўскі, гэта я, Маўчун. Вы куды нанач надумалі, га?”

З панам Какоўскім Маўчун чамусьці досыць ах­вотна гаварыў. Мо таму, што пан Какоўскі ніколі нікога ня слухаў. Нават сябе самога.

Пан Какоўскі паволі падняўся зь зямлі. Пачаў углядацца здалёк у Маўчуна вачыма сваімі падсьлепаватымі.

“Как эта? Ты хто такі?”

“Я Маўчун, аднарукага Кастуся сын, — патлумачыў цярпліва Маўчун. — Дык куды вы, пане Какоўскі?”

“Как ты мяне напугаў, — уздыхнуў пан Какоўскі, тры­вожна азіраючыся на вёску. — А скажы, мальчык...”

Пан Какоўскі падышоў бліжэй, недаверліва сьві­друючы вачыма Маўчуна.

“Какой цяпер год?”

“Дзьве тысячы сорак дзявяты, — ветліва і стомлена адказаў Маўчун. — Пане Какоўскі, ішлі б вы дахаты. Цёмна. Паспалі б — і ўсё пройдзе”.

“Дзьве тысячы сорак дзявяты... — з жахам паўтарыў пан Какоўскі. — Как так? Как так палучылась? Ашыбка! Ашыбка вышла!”

І ён зноў паваліўся на зямлю. Маўчун стаў побач, чакаючы, пакуль той падымецца. А што падымецца, сумневу не было. Заўжды падымаўся. І ня кінеш жа чалавека. Шкада яго.

“Как так палучылась?.. — пан Какоўскі падняўся, абтрос штаны і надзеў на плечы свой рукзачок. — Нічаво. Знаеш што, мальчык. Я ўбежаць хачу. Как-нібудзь да Жабінкі дабярусь, чэрэз лес. Ты мне толька дарогу пакажы... Как адсюда да Жабінкі дайсьці. У мяне там цётка дваюрадная жыве. Хоць адзін радной чалавек. Пакажаш, как убежаць атсюда? Паймі, не магу я большэ. Должэн жа быць какой-та выхад!”

Такі ён, пан Какоўскі. Усё как, ды как-нібудзь, ды какой-та, ды как так палучылась...

“Пане Какоўскі, — Маўчун паглядзеў яму ў вочы. — Ня выйдзе ў вас уцячы. Вы ўжо столькі разоў стараліся...”

“Как эта ня выйдзе? — Какоўскі вылупіў вочы. — Какое ты права імееш, шчэнок? А ну паказвай, как атсюды кратчайшым пуцём выйсьці. Іначэ уб’ю цібя! Тапаром зарублю как-нібудзь! Пакажу цібе, какой тапор у міня ў рукзаке!”

Пан Какоўскі пачаў корпацца ў заплечніку, стаў на калені, сякера ўсё ніяк не знаходзілася, і, кампэнсуючы яе адсутнасьць, ён рабіў злосны твар: напінаў вусны, разьдзімаў шчокі, шчэрыў гнілыя зубы і дыхаў, як зьдзічэлы, але стары ўжо сабака. Маўчун глядзеў на яго спагадліва.

Рука пана Какоўскага дастала да дна заплечніка і вылезла вонкі — скурчаная, брудная, з доўгімі тонкімі пальцамі рука.

“Как жэ эта я... — Какоўскі скрушна сеў на бульбянік. — Как жэ эта я не замеціў... Вываліўся тапор. Нечэм цібя ўбіць, есьлі дарогу паказаць аткажашся. Но я найду! Как-нібудзь уб’ю...”

Маўчун паківаў галавой.

“Ідзём! — пан Какоўскі ўскінуўся, схапіў Маўчуна за руку і пацягнуў у бок лесу. — Бяру цібя ў заложнікі. Как церарыст!”

Крывыя пальцы пана Какоўскага ўчапіліся яму ў далонь. Маўчун паслухмяна рушыў у бок лесу са сваім захопнікам, сочачы, каб той не спатыкнуўся аб край каляіны, пакінутай тут некалі трактарам.

“Как жэ эта так вышла, а? — мармытаў Какоўскі. — Какая трагічаская ашыбка... Но я как-нібудзь. Я ка­кім-та образам тапор пацяраў, но я не пацяраў веры ў сібя! Как-нібудзь выберусь...”

“Адзінаццаты раз ужо сёлета выбіраецеся, — спакойна сказаў Маўчун. — Ведаеце ж, чым усё скончыцца. Можа, дахаты? Я вас спаць пакладу...”

“Маўчаць! — выпучыў вочы пан Какоўскі, цягнучы Маўчуна наперад, да лесу. — Как-нібудзь безь цібя разьбярусь, малакасос!”

Яны дайшлі да першых, цёмных, падобных да вартавых, дрэў, пан Какоўскі пацягнуў Маўчуна далей, Маўчун гэтае месца добра ведаў, тут пачыналіся ўсе іхныя з бацькам лясныя вылазкі, а пан Какоўскі адразу ж трапіў у лапы да галінаў, то ў вока ад іх атрымліваў, то ў жывот даставаў. І ўсё ж лез наперад, як апантаны. Маўчун спачатку рассоўваў для пана Какоўскага гальлё, нібы дзьверы перад ім адчыняў, але потым надакучыла — хоча, хай сабе ўсю скуру паабдзірае.

Дайшлі да лясной дарогі, перайшлі на другі бок, тут ужо зусім густы лес пайшоў, а пан Какоўскі ўсё цягнуў Маўчуна наперад, у цемру. Кінуць яго тут — дык тыдзень блукаць будзе, калі салдаты раней ня знойдуць.

“Ты правільна дарогу паказвай! — хрыпеў недзе поруч нябачны пан Какоўскі. — А іначэ прывяжу да дрэва і пакіну тут дзікім зьвярам!”

Так яны мо гадзіну ішлі, куды вочы глядзяць. Пакуль раптам яркае сьвятло не перарэзала ім шлях. Пан Какоўскі заплюшчыў вочы і кінуўся бегчы, спатыкнуўся, паваліўся на калені, дастаў з заплечніка вяроўку і абвязаў вакол шыі.

“Жывым ня дамся!” — крыкнуў ён і пацягнуў левай рукой вяроўку ўверх.

Зь лесу выйшлі двое салдатаў, твары да вачэй закрытыя, ліхтарыкі вострыя, як нажамі сякуць.

“Мы зь Белых Росаў, — сказаў Маўчун, закрываючы вочы ад сьляпучых ліхтарыкаў. — Зноў наш пан Какоўскі разышоўся”.

Адзін з салдатаў дастаў мабілку. Другі апусьціў аўтамат і паказаў на сьцежку, высечаную ў гушчары нясьцерпна белым промнем ліхтарыка.

Зараз нас на ўазіку ў вёску адвязуць, падумаў Маўчун. Паліцай каля Тэклінай хаты сустрэне, Какоўскага дамоў, праспацца... Ну, можа, паліцай яму яшчэ бізуноў выпіша, бо каторы раз ужо рэжым парушыў дзівак гэты неісправімы. А яго, Маўчуна, да бацькі. Прывязуць уазікам як важную пэрсону. Колькі разоў такое ўжо бывала.

Але ж колькі яны ішлі... Калі па гадзіньніку на мабілцы меркаваць, дык гадзіны паўтары. Пакуль на пост не наткнуліся. Так і жывуць яны, як на вост­раве. Гусі на балоце. Адзін рускі пісацель калісьці такую кніжку напісаў. Дзед, як жывы быў, расказваў. Гусі — гэта нібыта пра іх, вяскоўцаў. Ды якія ж яны гусі? Гусь — жывёла прыгожая, ладная, дасканалая ў сваёй пекнаце. А навокал — паноптыкум. Панаўтыкалі паноў, абы з чаго зьлепленых, у зямлю і сказалі: жывіце.

І дзе ж тут балота... Тут мора. Зялёнае мора, зь якога ў шэрае неба вытыркаюцца вузкія горы вайсковых вышак. І глядзяць угару, лежачы ніцма між суцэльных елак ды соснаў, астравы вёсак.

Востраў, як іх вучылі ў школе — суша, з усіх старон акружаная лесам. Стратэгічным лесам, які пачынаецца тут і паўсюль і нідзе не канчаецца. Шуміць лес. Хавае нешта. Гудзіць. Злуецца.

Проста пад ягонымі, Маўчуна, нагамі.

3.

У нядзелю Маўчун з бацькам выправіліся на паляваньне.

Падняліся рана, як і належыць, у Маўчуна яшчэ сны па сьпіне лазілі, а бацька ўжо гарачую бульбу яму пад нос суне і малако налівае: давай, сынок, тачы — і хадзем. Выйшлі з хаты на досьвітку, бацька з дубальтоўкай на плячы, старой, дзедавай, а Маўчун сетку нясе ды зноў, як некалі, дзівіцца бацькаву спрыту. Аднарукаму з дубальтоўкі стрэліць — гэта не абы-якая задача, а бацька, як што, скідвае ружжо, сьціскае каля курка, узво­дзіць і бах! — нават рука ня дрыгне. Такую рэч адной рукой утрымаць — гэта ж якая сіла патрэбная. Дужы ў Маўчуна бацька. Але сына не лупіў ніколі, ні разу цяжкай сваёй адзінай лапай ня даў Маўчуну зразумець, хто каго слухацца должан. Таму, пагаворваюць у Белых Росах, і расьце Маўчун такім дзіўным — бо мала бацька яму ўсыпаў у свой час. Ну, што зробіш — аднарукаму і бяз жонкі дзе ты хлопца як сьлед васьпітаеш...

“А на каго ідзем сёньня, татка?” — насупіўшыся і пазяхаючы, спытаў Маўчун, шкандыбаючы поруч з айцом сваім па дарозе да лесу.

Бацька паглядзеў на яго, як на дурня.

“На панду, на каго ж яшчэ”.

Маўчун уздыхнуў. Колькі разоў яны на панду хадзілі, так ніводнага разу не ўпалявалі. Хоць час, канешне, самы падхадзяшчы. Пасьля Пакроваў холад панду з гушчару выганяе, туліцца той панда бліжэй да чалавечага жытла, зь лесу выглядвае, з дрэваў злазіць. Ды толькі хітры зьвер панда, умее прыкінуцца — то вавёркай, то пнём, то кучкай моху, а і то чалавекам. Неяк настаўнік расказваў, як пайшоў у лес на зайца, пастраляў крыху, дахаты вяртаецца, а тут на паляне нейкі мужычок сядзіць, маліны дзікія скубе. Мэтраў за дзесяць ад настаўніка. Настаўнік зь ім загаварыў, асьцярожна так — бо кожны ведае, што чужога пабачыўшы, трэба не панікаваць, а пастарацца яго ў вёску завабіць і там паліцаю здаць. Мужычок павярнуўся да паляўнічага, усьміхнуўся і кажа: “Ды ня сцы, у мяне дакументы ёсьць, ідзі сюды, пакажу, вось ліцэнзія райспажыўсаюзу на збор ягад, грыбоў і карняплодаў... А яшчэ чакушку маю, хадзі сюды, разам кульнём...” І нешта здалёк настаўніку паказвае, паперку нейкую. Настаўнік паверыў, пачаў да таго мужычка скрозь кусты ды вецьце прадзірацца, ружжо апусьціў, а мужычок яму ўсьміхаецца так ласкава — маўляў, свой я, свой... Давай сюды... Чакушачка ў маліньніку бліснула, настаўнік лезе да мужычка, а той усё як быў за дзесяць метраў, так і стаіць там, маліны скубе... Доўга прадзіраўся настаўнік праз тыя кусты, гімнасьцёрку парваў, шчаку прапароў, мабілку згубіў, толькі пад вечар на нейкую дарогу выйшаў — толькі і пасьпеў, што зад таго мужычка пабачыць, а зад у яго не чалавечы, а з кароткім хвастом ды круглы, чырвоны...