Тэрэзіюс Скіма не сьпяшаючыся зрабіў глыток і зразумеў, што яму не падалося. Недзе ў вагоне чуўся брыдкаваты шум, які парушаў усю гармонію падарожжа.

Скіма выйшаў у калідор і мяккай хадою чалавека, які мае дома трох катоў, пракраўся ўздоўж разяўленых дзьвярэй паўцёмных купэ. Гукі ішлі зь перадапошняга, Скіма рэзка пацягнуў дзьверы, але ён ужо бачыў праз танаванае шкло, завешанае курткамі, што там адбываецца, і ведаў, што яму рабіць.

Двое хлапцоў трымалі жанчыну за рукі, прыціснуўшы да сядзеньня, а трэці, прысеўшы на кукішкі, здымаў на відэа яе перакошаны твар, напружаную, чырвоную шыю, скрыўлены рот, які нягледзячы ні на што не наважваўся крыкнуць, шалёныя вочы ахвяры, якая ніяк ня можа абраць паміж цярпеньнем, пакорай і гневам, бо ня ведае, чым можа скончыцца гнеў. Хлопец на кукішках прагна ва­дзіў аб’ектывам па яе шчоках, вушах і носе, то падносячы яго блізка, то адводзячы, нібы абпырскваў ахвяру нейкай вадкасьцю, а іншыя двое адвароч­валіся, не выпускаючы з рук яе запясьці — яны ня мусілі трапіць у кадр.

“Паважаныя пасажыры, празь некалькі хвілін наш цягнік прыедзе на станцыю Гамбург-Вільгельмсбург...”

Тэрэзіюс Скіма ударыў хлопца з камэрай нагой у вуха — камэра выпала ў таго з рук і з глухім стукам ляпнулася на мяккую падлогу. Зьдзіўлены позірк, пакрыўджаны енк, аберуч схопленае вуха — балюча. Іншыя двое адразу ж адпусьцілі ахвяру, але Тэрэзіюс Скіма не зьвярнуў на гэта ўвагі: адзін зь іх атрымаў ад яго цудоўны, вывераны ўдар у зубы, а другі, пасьпеўшы закрыць твар рукамі, быў узнагароджаны ласкавым ударам бота па выстаўленым калене. Тэрэзіюс Скіма ўмеў рабіць людзям балюча — боль імгненна вяртае прытомнасьць і прымушае ўспамінаць імёны, свае і чужыя.

Жанчына ўскочыла і выбегла ў калідор. Скіма падабраў камэру і агледзеў поле бітвы.

Яму было ясна, хто яны. Маладыя рэжысэры, вядома ж. Гэты рух, які пачынаўся як мастацкі, за апошнія гады набраў папулярнасьць: на іхнай мове гэта называлася “люстэрка жыцьця” — яны нападалі на мінакоў, здымалі на відэа і адпускалі сваіх ахвяраў, а потым зьбіраліся на фэстывальчыкі, дзе паказвалі зьнятае і раздавалі прызы. У іх была свая філязофія: “адрэналін не каштуе нічога”, “мы вёдры для сьвежай крыві мастацтва”, “толькі гвалт робіць нас людзьмі”, так гучалі іхныя лёзунгі, нешта такое, брыдкае, маладое, і самае цікавае: іх цяжка было прыцягнуць да адказнасьці, бо, па-першае, дзіўным чынам у іх заўжды знаходзіліся выдатныя дарагія адвакаты, а па-другое, ахвяры почасту самі адмаўляліся ад заяваў у паліцыю, калі даведваліся, што іх зробяць зоркамі моднага кіно, пра якое напішуць у сеціве. Урэшце, роля ахвяры нічым ня горшая за ролю нападніка: шкадаваньне блукае побач зь любоўю.

Цяпер яны ўсе трое туліліся ў куце, пазіраючы на Скіму без асаблівага страху, хутчэй зь цікавасьцю і лёгкай пагардай. Так, ім было балюча, але боль успрымаўся імі як частка жорсткай гульні, яны былі гатовыя прымаць боль і даваць яго, яны шчыра не разумелі, чаму Скіма ўмяшаўся ў творчы працэс, адзінае, чаго ім было шкада: цудоўных кадраў — фільм пра гвалт у старасьвецкім цягніку Intercity, на фоне падушак утульнага купэ, зьняты ўсутыч, так натуральна, што ў кадры можна было б пабачыць непадробны жах і боль, і, можа быць, задавальненьне... о, яны мелі б посьпех... а камэра? Хрэн зь ёй, Скіму зьдзіўляла, як лёгка кожны з маладых рэжысэраў мог дазволіць сабе дарагую апаратуру, тут была нейкая брудная таямніца, але Скіма не працаваў у аддзеле дарагіх таямніц, ён займаўся таннымі, някідкімі, нікому не патрэбнымі, такімі, пра якія ніхто не напіша...

Скіма паклаў камэру на падлогу і акуратна, з асалодай, намагаючыся пранікнуць у самае сэрца, раструшчыў яе абцасам свайго высокага бота. Потым расправіўся з абломкамі, стараючыся не ўпусьціць ніводнае дэталі. З задавальненьнем паглядзеў на апухлае вуха аднаго, разьбіты рот другога, сутаргава прыціснутыя да калена бледныя далоні трэцяга... Застрахаваныя ўбоствы. Ён стаяў над імі, як судзьдзя — і бачыў па іхных вачах, што яны не раскайваюцца, а ацэньваюць яго на прадмет кінэматаграфічнасьці.

Пустата. Якая ж пустэча ў іхных зрэнках. Шкло аб’ектыва.

Судзьдзя, які ня можа караць, бо ў яго астывае кава. Вось хто ён такі, Тэрэзіюс Скіма.

Маладыя рэжысэры заварушыліся, запоўзалі каля ягоных ног, яны ўпіваліся болем і глядзелі на яго з усё большым выклікам. Ён сьцяў вусны і выйшаў, бразнуўшы дзьвярыма. Яму хацелася, каб нехта зь іх падставіў гэтым шкляным дзьвярам пальцы.

“Я вас ведаю”, — сказала жанчына, якую ён уратаваў. Магчыма, ад славы, ад грошай, ад кар’еры.

Яна ўжо трохі супакоілася.

“З вамі ўсё ў парадку?” — буркнуў Скіма.

Яна кіўнула.

“Хадземце да мяне ў купэ. Вы ня хочаце падаць заяву на гэтых лярвёнкаў?”

“Гэта ня мае сэнсу. Выкруцяцца. Я чытала пра іх, але ня думала, што...”

Скіма рушыў наперад. Яна не магла адвесьці вачэй ад яго барады.

“Вы агент Скіма. Мы знаёмыя, праўда?”

Ён уздыхнуў і ўсьміхнуўся:

“Дзяцел”.

“Дзяцел у шатах, нябачны ў ранішнім тумане, высяляе з дрэва чарвячкоў”, — прамовіла яна, дакрануўшыся да яго рукі.

“Вы Айсу. Пакаёўка з гатэлю “Розэнгартэн”, — абыякава сказаў Тэрэзіюс Скіма. — У якой няма для мяне ніякай карыснай інфармацыі адносна памерлага ўчора ўначы пастаяльца”.

“Вы памятаеце, як мяне завуць?”

“Айсу, мы з вамі пазнаёміліся ўчора раніцай. Няўжо вы думаеце, што ў мяне настолькі дзіравая памяць, што я забываю людзей праз 24 гадзіны пасьля знаёмства?”

Прагучала раздражнёна, але Айсу глядзела на яго як заварожаная. Скіма выпіў астылую каву. Цягнік ехаў па Гамбургу, цяпер ужо паволі, асьцярожна, карцінка з вокнаў зьнікла, цяпер яны бачылі ўжо сапраўдны горад, горад у рэальным часе: карычневы, кармінавы, чорны, ён выплываў з туману, як субмарына, і недзе далёка крычалі на Эльбе караблі, і было такое адчуваньне, што пад падлогай купэ плёскае вада. Чайкі, наеўшыся мяса, кружлялі над дахамі, замёр на чыгуначнай эстакадзе, прапускаючы Intercity, цягнік гарадзкой электрацыі.

“Паважаныя пасажыры, празь некалькі хвілін мы прыедзем на станцыю Гамбург-Гаўптбангоф...”

“Зараз вы выйдзеце і...”

“Я еду да Альтоны”, — сказаў Тэрэзіюс Скіма. Яна перасела да яго, пакруціла ў руках пусты кубак.

“І я таксама. Вы знайшлі нешта пра нашага нябожчыка?”

“Нашага?” — Тэрэзіюс Скіма ўсьміхнуўся. Наш ня­божчык. Падзяліць яго з гэтай жанчынай: яму — ручкі, ёй ножкі і рожкі. Яму — асадкі, алоўкі, нататнікі, кніжкі. Ёй — ягоныя разьбітыя боты, у якіх ён пракрочыў сотні кілямэтраў, перад тым, як ­зьняць іх у гатэльным нумары. Назаўжды.

Што табе такое прыходзіць у галаву, Скіма? Няўжо гэта і ёсьць яно — атручаньне старымі кнігамі? Калі словы самі складваюцца ў вонкава прыгожыя, ладныя фразы — за якімі насамрэч нічога няма. Нічога, што дапамагло б ацалець у гэтым тумане.

“Я таксама еду да Альтоны, — Айсу накінула паліто. — Да бацькоў”.

“Вось як, — няўважліва кінуў Скіма, думаючы пра пастаяльца. — Сёе-тое пра яго вядома. Здаецца, ён сапраўды быў паэтам”.

“Паэтам? — Айсу пырснула сьмехам. — Пісаў... вершы? Такое яшчэ бывае ў прыродзе?”

“Яшчэ як бывае, — Скіма прыгадаў Кляўса і міжволі пасьміхнуўся. — Так. Але ня проста паэтам. Апошнім паэтам”.

“Дарэчы, я падумала... — Айсу дакранулася да ягонай тонкай рукі. — Такія, як ён, часта робяцца ахвярамі. Я маю на ўвазе гэтых Маладых Рэжысэраў. Напасьці на кагосьці ў купэ Intercity — такое здараецца рэдка, тут патрэбны кураж. А вось скруціць і зьняць на камэру нікому не патрэбнага валацугу — гэта ж для іх проста падарунак. Ніхто і ўвагі ня зьверне”.

Скіма паглядзеў на яе, яму хацелася зноў узяцца за сваю бародку — але Айсу апярэдзіла яго, правяла пальцам па серабрыстым матузку, зьверху ўніз. Нібы зьлёгку пагладзіла хвост невядомай істоты.

Тэрэзіюс Скіма быў жанаты тройчы. Першы раз — з жанчынай, аблічча якой ён пачаў ужо забываць. Яе звалі... так, яе звалі Мары, яна была афрыканка, францужанка, студэнтка, вывучала ў Бэрліне ці то арніталёгію, ці то афрыканскія ляс­катлівыя зычныя, а можа, і тое, і другое, і нешта трэцяе... Яны пражылі разам год — тады Тэрэзіюс Скіма выглядаў зусім ня так, ён быў доўгі, аўтычнага выгляду маладзён, які ўвесь час прысьвячаў кампутарным гульням, а асабліва Бібліі... была такая старая забаўка... прыдуманая яшчэ тады, калі Скіма нарадзіўся... Потым быў Пэтэр — шмат сэксу, мала грошай, з раніцы да вечара яны валяліся ў ложку і глядзелі фільмы, збольшага SuperDDR, але і старое кіно таксама. Іх бацькі не прыехалі на вясельле, ні ягоныя, ні Пэтэравы, толькі сястра Пэтэра, якая напілася, згубіла кашалёк, засталася ў іх жыць... яна рабіла Скіму недвухсэнсоўныя знакі ўвагі, а ён ня ведаў, што рабіць. Уцякаць ад людзей ён тады яшчэ не навучыўся. Скіма добра запомніў Пэтэраў чэлес — а як не запомніш, на тым прамым чэлесе быа татуіроўка, чалавечак, які сьмеш­на і трохі злавесна ўсьміхаўся Скіму, калі ў Пэтэра ўставаў... Чалавечак, блізка, блізка... А Пэтэр усё далей, Скіма кінуў яго, калі той пачаў накачвацца рознай хіміяй, яе шмат разьвялося ў Бэрліне ў канцы трыццатых. Яму не патрэбны быў наркаман побач. Аднойчы ён проста сышоў з дому, які яны здымалі ў Кройцбэргу, і не вярнуўся. Зьняў кватэру каля Фрыдрыхштрасэ, недалёка ад дому, дзе некалі завісалі ўсе гэтыя расейскія мастакі...

А потым здарылася Танья. Яна была руская і ўсё расказвала Скіму, як яе зусім малой вазілі да нейкай чарадзейкі, у лес, на тым баку Ўсходняй мяжы. Праўда, тады, у Таньіным дзяцінстве, ніякай мяжы яшчэ не было, бацькі Таньі пасьпелі ўцячы яшчэ да таго, як пачалася вайна. Часам ён прасіў раска­заць яе пра сваё дзяцінства — але ня слухаў, яму ўжо праз пару хвілін хацелася пераключыць яе, або прыбраць гук, хацелася паглядзець яе іншыя каналы, але іх не было... Толькі адзін. Аднавымерная дзеўка. У яе былі валаскі на смочках. І ён забараняў ёй іх стрыгчы.

Які ж ён быў дурань тады. Яму ўсё здавалася, што фільм толькі пачынаецца, доўгі фільм ягонага жыцьця, ён нецярпліва праскокваў людзей, словы, знакі, падзеі, каб хутчэй дабрацца да самага галоўнага. Каб зразумець, для чаго яго здымаюць. Дзеля чаго ўзялі на ролю. У чым соль сцэнара. І раптам ён застаўся адзін.