Heinrich Luyken - Pro Iŝtar

Apenaŭ komenciĝis la ordinara, matena aktiveco sur la stratoj de Babel; nur homoj, kies okupo devigis ilin frue forlasi siajn kuŝejojn, vidiĝis ekstere, dum multaj ankoraŭ sin dorlotis per dormetado. Subite kolektiĝis antaŭ la pordego de la granda templo de Merodaĥ malgranda amaso da ekscititaj homoj, mallaŭte interparolantaj. Scivoleme ili enrigardis la antaŭkorton, ne kuraĝante eniri.

Post kelke da minutoj deko da pastroj elvenis el la templo kun vizaĝoj palaj de teruro: io eksterordinara okazis. Kio? La pastroj ne volis disvastigi la novaĵon inter la popolo; ili estis tro konsternitaj, kaj la afero estis tro terura. Kelkaj el la templanoj iris en direkto al la apudaj palacoj de la ĉefpastroj; aliaj sin turnis al la reĝa palaco, dum ankoraŭ aliaj malaperis sur flankostratoj, sekvate de la plej persistemaj el la scivoluloj.

Iom post iom grandaj svarmoj da homoj amasiĝis sur la vastaj stratoj kaj placoj en la ĉirkaŭaĵoj de la palacoj kaj temploj; kaj diversaj, pli-malpli fantaziaj famoj rondiris en la urbego. Fine jena terura novaĵo diskoniĝis: Uzibitum, la granda ĉefpastro, sin mortigis! Oni trovis la malvarman, rigidiĝintan kadavron, pendanta de trabo en la templo de Merodaĥ.

Granda konsterno regis la popolon. El la tri ĉefpastroj Uzibitum estis la plej respektata kaj, eble la sola vere amata, ĉar li plene konis la popolon, kaj simpatiis kun ĝi. Por la pli pensemaj estis terura la penso, ke tia eminenta sanktulo povis fari tion, kion la homa koro ĉiam instinkte rigardis kiel krimon kontraŭ Dio. Neniu povis konjekti sufiĉan motivon: Uzibitum, krom okaza malsano, ne havis — kiom sciis la popolo — kaŭzojn senti sin malfeliĉa. Li atingis per siaj naturdonoj la plej altan eminentecon en la lando, ŝajne ne minacatan de iu. Li estis fraŭlo, kaj liaj familiaj rilatoj estis kontentigaj. Ankaŭ liaj financaj aferoj estis en bona ordo.

La tragika okazintaĵo estis mistero por ĉiuj, kaj fariĝis la sola temo de interparoloj en la tuta urbo.

Kelkan tempon antaŭ la aranĝita aŭdienco, la heredaj ĉefpastroj, Ŝankhatum kaj Ilu-ulba, iris malrapide tra la reĝa parko al la granda palaco. Iliaj mienoj estis gravaj kaj ne sen signoj de maltrankvilo. Ŝankhatum parolis:

— Kian grandan bruon faras la popolaĉo pri lia morto!

— Kredeble, — respondis Ilu-ulba, ĉagrenite kaj kun facila tono de riproĉo, — la popolaĉo amis lin pli, ol vi supozis. Certe, la okazaĵo skuis la tutan urbon, de la plej altaj klasoj ĝis la aĉuloj de la krimulaj kvartaloj.

— Nu, ĉar la afero rilate al Betraĥ jam iris antaŭen ĝis la nuna oportuna stato, ni devas firmigi al ni la koron, kaj ne retiriĝi. Nun, ĉar Uzibitum ne povas malhelpi nin plu, ni atingos nian celon pli facile. Jam pli frue ol vi, Ilu-ulba, mi suspektis lin pri deziroj renversi nian politikon. Fine lia peno interrilatiĝi kun Dingir kaj ties danĝeraj revoluciuloj malebligis ĉian pacan kunlaboradon kun li.

— Tia perfidulo, — diris Ilu-ulba patose, — ne indas okupi la plej altan pozicion en la lando. Ni zorgu, ke la kolegio elektu posteulon el la hereda pastraro; tamen mi timas, ke la malutilega influo de Uzibitum jam sin montros.

Dum kelka tempo la altranguloj daŭrigis la vojon en silento. Ambaŭ estis premitaj de maltrankvilaj pensoj, kiujn ili ne kuraĝis konfesi unu al la alia. Fine Ilu-ulba parolis:

— Mi ne povas ne senti, kontraŭvole, Ŝankhatum, ke iom maloportune estas, ke nia tuj komenciĝonta lukto kontraŭ la reĝo pri Omar kaj la morto de Uzibitum kunokazas.

— Tute ne, — rediris la pli aĝa viro emfaze, — la ĉiea tumulto fortiros la atenton for de la malapero de Omar. La pli grava afero englutos la malpli gravan.

Ili eniris la palacon per malmulte uzata pordo. Tuj ili alprenis treege seriozan, funebran mienon, kiu forte impresis la preterpasantajn oficistojn kaj servistojn en la koridoroj. La ĉambelano scivole rapidis renkonti la funebrantajn sanktulojn, por ricevi de ili la plej aŭtentikan novaĵon. Ŝankhatum petis lin indulgi ilin, kaj konduki en apartan ĉambron apud la aŭdiencejo, kie ili povos pasigi la tempon restantan antaŭ la aŭdienco per meditado kaj silentaj preĝoj.

Iliaj piaj meditoj tamen interrompiĝis post nemultaj minutoj. Tatnaj, la reĝa kuracisto, envenis kaj, profunde riverencinte, diris:

— Pardonu, viaj sanktaj moŝtoj, ke mi malhelpas vin en viaj piaĵoj; mi tre deziras ricevi de vi permeson pririgardi la kadavron de la priplorinda ĉefpastro.

Iom malafable, sed konservante plaĉan mienon, Ilu-ulba respondis:

— Niaj interrilatoj kun la dioj en la unua momento estas afero tro sankta por sinentrudo de profanuloj. Ni donis ordonojn, ke neniu alproksimiĝu al la kara mortinto, ĝis ni revenos. Cetere, ne estas urĝa bezono, ke kuracisto pririgardu lin. La sankta viro estas malviva, kaj ĉi tiun fakton neniu kuracisto povus malestigi.

Tatnaj, furioza pro tiu rifuzo, sin retiris.

La reĝo akceptis la ĉefpastrojn ne en la granda aŭdiencejo, sed en la sama ĉambro, en kiu li interparolis kun la reĝino, la antaŭan tagon, kaj kiu certigis plenan privatecon. Lia vizaĝo estis tre grava. Sidiĝinte sur tronosimila seĝego, li diris malgaje:

— Sidiĝu, sanktaj pastroj[33]. La novaĵo pri la subita morto de Uzibitum profunde kortuŝas min. Efektive ĝi konsternas min kaj ŝajne la tutan urbon. Sinmortigo estas ja krimo en la okuloj de la dioj; tiom pli ĉe viro de supoze granda sankteco. Oni diras, ke lia vizaĝo estas terure tordita. Ĉu vi, saĝaj pastroj, povas ĵeti lumon sur ĉi tiun misteran aferon?

Ilu-ulba respondis kun malgaja skuo de la kapo:

— Ne, via reĝa moŝto; ankoraŭ ne. Niaj koroj estas tiel ŝiritaj, kaj niaj mensoj tiel konfuzitaj, ke ni ankoraŭ ne povis ordigi al ni la pensojn. Intertempe ni pasigis per preĝoj ĉiun momenton, kiun lasis al ni la devoj premantaj nin. En tia terura kaj mistera afero ni volas juĝi nur post sankta inspiro de la dioj.

— Mi admiras vian saĝon, sanktaj viroj, — diris la reĝo, kvankam la respondo de la ĉefpastro tute ne kontentigis lin. Poste li demandis: — Vi ambaŭ petis aŭdiencon. Kial ne ankaŭ Uzibitum?

La pastroj trovis ĉi tiun demandon ĝena, precipe en la tiamaj cirkonstancoj; sed Ŝankhatum sentime respondis:

— Uzibitum, ho reĝo, plene konsentis kun ni pri la fina celo de nia peto; sed li volis ĝin atingi per malsamaj rimedoj, almenaŭ li volis provi unue aliajn, ne tiel rektajn.

La reĝo tre malkontentiĝis pri la enigma kaj evidente evitema respondo de Ŝankhatum, sed retenis akran rediron, kiu volis salti el liaj lipoj. Post momento Ŝankhatum parolis plue:

— Nia peto, ho reĝo, rilatas al unu Omar el Betraĥ en la lando Uc, kie loĝas ankaŭ, en bela palaco, Zir-Nana, la ĉefpastrino de Iŝtar. Tie, en la lando Uc, troviĝas multaj blasfemuloj, kiuj malŝategas niajn grandajn diojn, kaj penas forlogi iliajn adorantojn. La ĉefpastra kolegio de kelka tempo penis, per rimedoj inspiritaj de la dioj mem, elradikigi tiun herezon, kaj enplanti adoron al niaj dioj en tiuj regionoj, apud la Babela imperio. Omar, kiu estis gasto en la astrologia kolegio kune kun la Egiptaj vizitantoj, estas unu el la plej danĝeraj fervoruloj. Dum lia vizito li ricevis informon pri trovo de dokumentoj, rilatantaj al niaj klopodoj. Tiu informo povus, en liaj manoj, esti treege danĝera al nia kulto. Plue, Omar kun malpia aroganteco levis la okulojn al Zir-Nana, sindediĉintino; kaj ni timas, ke jam prosperis al li, kapti ŝian koron.

— Kio? La koron de Zir-Nana?

— Jes, ho reĝo; tio estas por ni, fervoruloj pri la honoro de nia granda diino, terura eltrovo.

— Sed, — demandis la reĝo, — ĉu Omar sciis, ke Zalmuna estas ĉefpastrino kaj sindediĉintino al Iŝtar? Eble li ŝin konas nur per la nomo «Zalmuna».

— En tiu okazo, — tuj respondis Ilu-ulba, — li posedas multe malpli da sagaco, ol oni supozas.

Ĉiuokaze, — plue parolis Ŝankhatum, — Zir-Nana, sciiĝinte, ke la ĉefpastra kolegio kondamnis lin al morto, konsentigis la reĝinon forsekretigi lin en la arbara ĉasdomo de la reĝo.

Dum la parolo de Ŝankhatum la mieno de la reĝo iĝis pli kaj pli malbonhumora. Fine, ĉe la lastaj vortoj, la reĝo ekflamiĝis:

— Omar trovis grandan plaĉon en miaj okuloj, — li diris. — Laŭ la juĝoj de ĉiuj, kiuj lin konas, li estas saĝa viro de nedubebla rekteco kaj eksterordinara sperteco pri ekonomiaj aferoj — ĝuste tia viro, kian mi serĉas kiel administranton por miaj bienoj. Antaŭ ol tia viro estos kondamnita al morto, decas, ke mi, la reĝo, konsentu.

Ŝankhatum respondis kun firma, decida tono tia, kian neniu iam antaŭe kuraĝis alpreni antaŭ la reĝo:

— La rajto de la ĉefpastroj, en tiaj okazoj kondamni al morto, estas antikva kaj netuŝebla, via reĝa moŝto.

La vizaĝo de la reĝo ruĝiĝis de kolero:

— La ĉefpastroj, — li diris, plilaŭtigante la voĉon, — dum jarcentoj juĝadis en aferoj aparte rilatantaj al sia sankta ofico, sen kontraŭstaro de la reĝoj. Sed tio ne donas al ili ian neforpreneblan rajton.

Ŝankhatum respondis kun ekstera trankvilo, sed kun signifoplena, tranĉa tono de voĉo, kiu mirigis eĉ Ilu-ulban, kaj kiu ekfrostigis la koron de la reĝo:

— Volu la reĝo reiri en la pensoj al ankoraŭ pli antikva tempo, al la komenciĝo de la vico da reĝoj el la Kasida gento. Sen la helpo de la heredaj ĉefpastroj la unua Kasida princo neniam estus ekokupinta la tronon de Babel. Memoru, ho reĝo, ke la posteuloj de tiu sama hereda ĉefpastraro, kiu havis la povon surtronigi, nun havas la povon detronigi ilin.

La reĝo paliĝis kaj videble konsterniĝis. Amaso da maltrankvilaj kaj doloraj sentoj torente trafluis lian kapon: furiozo pro la maltimo kaj la malrespekto, montritaj al li de la pastroj; duonfreneza deziro refuti iliajn asertojn, kiuj, tamen — ĉi tiu terura penso subite altrudis sin al li — ne estas senbazaj; turmentaj duboj, ĉu en mortiga batalo kontraŭ la pastroj, kiu la tutan landon implikus, estos por li ŝanco konservi la tronon de la Kasidoj; aŭ ĉu ne pli prudente estus, cedi al la postulo de la viroj antaŭ li, oferi sian fieron, kaj transdoni Omaron al ili. Tamen, ĉiu pli nobla impulso en li forpelis ĉi tiun lastan ideon. Ankaŭ venis al li, fulmorapide, la sugesto konsiliĝi kun Ilu-ittia kaj Hamul, por gajni tempon. Sed samtempe kun ĉi tiu sugesto venis la certeco, ke almenaŭ la nobla grandaĝulo forte malaprobus ĉian intencon, tiel malkuraĝe ĵeti Omaron al la lupoj. Post peza silento, kiu de momento al momento fariĝis pli ĝena, la reĝo respondis, akceptante mienon, en kiu reĝa digno kaj nobla malĝojo ricevis egalmezuron: