Powoli jego szaroniebieskie oczy, przenikliwe jak oczy chirurga, przeniosły się z dużej płyty z drewna topolowego, pokrytej farbą, na młodą kobietę.

Katarzyna siedziała w pozie Madonny na podium osłoniętym wyszywanym baldachimem. Fałdy jej długiej sukni z fioletowego aksamitu, ściśniętej pod piersiami szerokim, złotym pasem, opadały na stopnie tronu.

Skromnego dekoltu nie zdobił żaden klejnot. Jedynie jej gęste, rozpuszczone na ramiona włosy przytrzymywała nasunięta na czoło wąska złota obręcz, wysadzana perłami i ametystami. W skrzyżowanych na kolanach rękach trzymała misternie cyzelowaną, złotą lilię.

Van Eyck westchnął z ulgą.

- Zastanawiam się, czy kiedyś znudzi mi się malowanie ciebie, Katarzyno. Jeśli się nie mylę, to już trzeci twój portret. Ale którego malarza znudziłaby twoja uroda!

Katarzyna, odpowiedziawszy westchnieniem na westchnienie, zeszła z podium, położyła lilię na stole i zbliżyła się do kredensu, w którym stały kieliszki ze szkła weneckiego i takaż karafka. Napełniła dwa z nich hiszpańskim winem i podała jeden malarzowi, a w drugim sama umoczyła usta, uśmiechając się pobłażliwie.

- Ależ, Janie... ty znowu swoje. Za chwilę dowiem się, że jestem jedyną kobietą na świecie, a potem - że kochasz mnie do obłędu. A ja i tak odpowiem ci na to jak zawsze. A więc po co?

Malarz opróżnił swój kieliszek duszkiem.

- W nadziei, że może kiedyś powiesz mi coś innego. Mija już trzeci rok od czasu, kiedy książę Filip uczynił mnie nadwornym malarzem i pokojowcem, już trzeci rok patrzę, jak żyjesz u jego boku, trzeci rok uwielbiam cię i kocham. Trzy lata to długo, wierz mi, to bardzo długo.

Katarzyna powolnym ruchem zdjęła złotą obręcz, która pozostawiła na jej czole niewyraźny czerwony ślad, i rzuciła ją obok złotej lilii, jak jakąś rzecz bez wartości.

- Wiem... gdyż od trzech lat wiodę u boku Filipa żywot tresowanej papugi, czuję się jak zbytkowny przedmiot służący jedynie do dekoracji...

Najpiękniejsza dama Zachodu! Oto tytuł, jakim mnie uszczęśliwił ten, którego zwie się wielkim księciem tegoż Zachodu. Trzy lata!... W rzeczywistości nie ma chyba na świecie kobiety bardziej samotnej ode mnie.

Posłała smutny uśmiech malarzowi. Był to mężczyzna około trzydziestki, o inteligentnej fizjonomii, którego sposób bycia zdradzał wielką powściągliwość. Długi, prosty nos, wąskie, zaciśnięte usta i lekko wyłupiaste oczy oraz jasne, ledwo widoczne brwi nadawały mu raczej wygląd polityka niż artysty. A tymczasem nie było malarza znakomitszego niż on. Nie miał sobie równych, może z wyjątkiem własnego brata Huberta, który zmarł w Gandawie dwa lata wcześniej. Mało kto wiedział, że ten chudy, zimny człowiek o przenikliwym spojrzeniu i drwiącym uśmiechu płonął wewnętrznym ogniem zmysłowości i miłości piękna. Od kiedy został przedstawiony Katarzynie, zapałał do niej gorącym, a zarazem nabożnym i cierpliwym uczuciem. Zdawało się, że dla tej przepięknej kobiety był gotów wszystko znieść, na wszystko pozwolić, nawet - gdyby zechciała - zdeptać własne serce. Miała wszystkie prawa, ponieważ była piękna.

Katarzyna odczuwała niekiedy ochotę, aby ulec jego upartej miłości, której nic nie potrafiło zniechęcić.

Lecz była miłością zmęczona...

* * *

Od śmierci Garina upłynęły cztery lata, mimo to dramatyczne wydarzenia tamtych dni były ciągle żywe w sercu Katarzyny, jakby przeżyła je wczoraj. Dzień, w którym jako wdowa opuszczała Dijon, na zawsze wrył się w jej pamięć. Aby uchronić ją przed ludzką ciekawością, która rychło mogła przybrać piętno okrucieństwa, Ermengarda postanowiła jak najszybciej zabrać przyjaciółkę do siebie. Pani de Brazey wraz z Sarą opuszczała miasto w dniu, w którym zaczęto burzyć wspaniały pałac na ulicy Wytwórców Pergaminu, będący zawsze namacalnym dowodem bogactwa wielkiego skarbnika Burgundii. Katarzyna widziała, jak robotnicy zdejmowali z dachu wiatrowskazy przedstawiające złocone delfiny.

Odwróciła głowę, zaciskając drżące wargi. Ulica Wytwórców Pergaminu była ciemną kartą jej życia, którą z całych swych sił pragnęła odwrócić.

Gdyby Garin i ona sama nie byli ofiarami okrutnego zrządzenia losu, jakie byłoby ich wspólne życie? A może szczęście było możliwe...

Katarzyna zostawiła w Dijon same złe wspomnienia. Matka i wuj Mateusz także opuścili swój dom przy ulicy Griffon i zamieszkali w Marsannay. Wuj był dostatecznie bogaty, aby żyć na wsi, i miał już dosyć miasta. Luiza zamknęła się w klasztorze w Tart, Landry w Saint-Seine. Co do Ermengardy, to ciężko przeżyła śmierć księżnej wdowy i postanowiła zaszyć się w swoich dobrach Chateauvillain.

- Zajmę się twoim dzieckiem - powiedziała do Katarzyny. - Książęca krew potrzebuje specjalnej edukacji. Zrobimy z niego rycerza... lub wielką damę...

Myśl o mającym się urodzić dziecku nie wzbudzała w Katarzynie żadnej radości, za to Ermengarda oczekiwała narodzin z niecierpliwością.

Hrabina już widziała się w roli babci niańczącej i rozpieszczającej maleństwo. Nie miała nikogo, kogo mogłaby kochać. Jej małżonek pędził hulaszczy żywot u boku Filipa. „Już dawno przestał być młodzieńcem, a pomimo to ciągle nie może zrozumieć, że w jego wieku kobiety są męczącą rozrywką" - mawiała często. Nie cierpiała z tego powodu, gdyż ich miłość dawno już wygasła, syn zaś walczył w szeregach Jana Luksemburczyka i nie widywała go często. Zakochany był w szpadzie. „To zgodne z jego wiekiem i pochodzeniem!" - tłumaczyła syna Ermengarda. Mające się narodzić dziecko Katarzyny pozwoliłoby znieść nudę wiejskiego życia, gdyż była zdecydowana pozostać od tej pory w Chateauvillain, aby uprawiać ziemię i trzymać swoich chłopów w ryzach.

Za potężnymi murami fortecy, tak podobnymi do ich właścicielki poprzez wrażenie bezpieczeństwa, jakie dawały od pierwszego spojrzenia, Katarzyna pędziła spokojne dni, których tak potrzebowała. Feudalna siedziba z jej popielatymi wieżami, przeglądającymi się w łagodnym nurcie Aujon, stała się dla niej cichą przystanią, gdzie spędzała długie wieczory na wpatrywaniu się w zachodzące nad lasem słońce.

Pewnego sierpniowego poranka, po długiej nocy walki z bólem, Katarzyna wydała na świat małego chłopczyka, którego kapelan z zamku ochrzcił imieniem Filip... Ermengarda upajała się radością, przyglądając się, jak piastunka, wybrana przez nią spośród setek kobiet, zawija noworodka, i była o wiele bardziej szczęśliwa niż sama Katarzyna, która nie pragnęła dziecka Filipa i jej instynkt macierzyński nie był rozwinięty. Miłość do księcia pozostawała bardziej cielesna niż platoniczna. Pociągał ją, powodował, że krew w jej żyłach burzyła się, była szczęśliwa w chwilach uniesienia, ale nigdy nie płonęła do niego takim uczuciem, taką gorączką jak do Arnolda. I jego nieobecność nie ciążyła jej zbytnio.

A jednak, kiedy miesiąc po narodzinach dziecka książę zjawił się w Chateauvillain, bardzo się ucieszyła. Filip przyciągał ją jak magnes i przy nim dochodziła łatwo do przekonania, że mógłby wypełnić jej życie. Rzucił się do jej stóp, błagając o przebaczenie, że nie przybył wcześniej, przysięgał, że kocha ją teraz jeszcze bardziej, i udowodnił jej to najlepiej jak mógł w łożu. Katarzyna czuła w jego ramionach, że odżywa. Głębokie, szaleńcze doznania przywróciły jej chęć do życia, kokieterię i potrzebę bycia piękną.

Książę nie skrywał przed nią, że zamierza się ponownie ożenić. Z rozsądku. W listopadzie miał poślubić hrabinę Bonne d'Artois, o wiele starszą od niego, wdowę po własnym wuju Filipie, hrabi de Nevers, zabitym pod Azincourt. Bonne była łagodna i nieśmiała, a także chorowita, lecz jej małżeństwo było niezbędne dla Burgundii. A Filip musiał się poświęcić, poślubiając własną ciotkę.

- Tylko nie bądź zazdrosna! - prosił Katarzynę. - Kocham i będę kochać tylko ciebie. Od dzisiaj już cię nigdy nie opuszczę. Jeśli zechcesz, zrobię cię damą dworu księżnej...

Lecz Katarzyna odmówiła, bardziej z dumy niż troski o konwenanse.

Nie chciała służyć w dzień kobiecie, której w nocy zabierała męża. Filip zgodził się, aby jeszcze przez jakiś czas pozostała u Ermengardy. 30 listopada w Moulins-Engilbert poślubił Bonne, ale już kilka dni później przygalopował do Chateauvillain, aby skraść kilka pocałunków swojej kochance, błagając, aby do niego wróciła. Katarzyna i tym razem odmówiła.

Lubiła życie na wsi, podnoszące ją na duchu towarzystwo Ermengardy, a także dziecko, do którego, w miarę upływu czasu, przywiązywała się coraz silniej. Lecz dni nowej księżnej Burgundii były policzone. Nie minął rok, jak 17 września 1425 roku wyzionęła ducha, znowu czyniąc Filipa wdowcem bez prawowitego potomka. Wtedy, prawie siłą, Filip wyrwał Katarzynę z jej azylu, zrobił ją swoją oficjalną faworytą, błyszczącą i wszechwładną gwiazdą, wokół której obracał się cały dwór, najwspanialszy w Europie.

Zwrócił jej z nawiązką to wszystko, co straciła po procesie Garina.

Zachowała tytuł hrabiny de Brazey ze względu na małego Filipa, wkrótce stała się właścicielką zamku w Chenove, powyżej Dijon, pałacu w Brugii, ziemi, nowych klejnotów, olśniewających toalet... i obiektem rosnącej miłości Filipa, który składał hołdy jej urodzie w czasie uroczystości i na turniejach. Kochana, rozpieszczana i obsypywana klejnotami, Katarzyna powinna czuć się szczęśliwa. A jednak wcale tak nie było i po czterech latach, czasem wśród ciszy samotnych nocy, za brokatowymi zasłonami swej komnaty, pytała serca, lecz odpowiadała jej jedynie cisza. Była obdarowywana miłością w nadmiarze, gdyż wielu mężczyzn kochało się w niej, i nie bacząc na zazdrość Filipa, odważyło się jej to wyznać; ona jednak nie kochała żadnego. Niektórzy pozabijaliby się dla jednego jej uśmiechu czy jednego spojrzenia. Było jej ich tylko żal. Lecz litość nigdy nie zamieniła się w miłość. I coraz częściej odczuwała nudę w ramionach Filipa, nawet przy pocałunkach. Nie potrafiła już tak drżeć od jego wymyślnych pieszczot, jak na początku ich związku.