Я вярнуўся ў матэль патэлефанаваць Джэні. Гэта была мая адзіная прыемная хвіліна за ўвесь вечар. Я расказаў Джэні пра бойку (не ўдакладняючы характару прычыны вайны), і магу сказаць, што гісторыя ёй спадабалася. Мала хто з яе вытанчаных сяброў-музыкантаў мог пахваліцца тым, што хоць раз у жыцці пускаў у ход кулакі.

— Але ж ты хоць даў як след таму корнэльцу, што цябе ўдарыў? — запыталася яна.

— Вядома, яшчэ як! Месца жывога на ім не пакінуў.

— Шкада, што я не бачыла. Можа, ты паб'еш каго-небудзь на матчы ў Ейлі?

— Абавязкова.

Я ўсміхнуўся. Як яна любіла простыя забавы!


4


— Джэні тэлефануе ўнізе, — сказала мне дзяўчына, што дзяжурыла на ўваходзе ў інтэрнат, хоць я і не паспеў назваць ні сябе, ні мэты свайго наведвання…

Я хутка зрабіў выснову, што гэта ачко на маю карысць. Дзяўчо пэўна чытае ўжо «Крымсан» і ведае, хто я такі. Ну, да славы нам не прывыкаць. Нашмат важней тое, што Джэні расказала тут, з кім яна сустракаецца.

— Дзякуй, — сказаў я. — Я пачакаю тут.

— Шкада, што ў Корнэле так выйшла, — загаварыла дзяўчо. — «Крымсан» піша, на цябе аж чацвёра накінуліся.

— Ага. І мяне яшчэ выдалілі. На пяць хвілін.

— Ого…

— Джэні яшчэ тэлефануе?

— Тэлефануе, — адказала яна, зірнуўшы на свой камутатар.

Цікава, што гэта за суразмоўца, якому ёй не шкада падарыць некалькі дарагіх хвілін нашага спаткання? Які-небудзь музыканцік? Я ведаў, што нейкі Марцін Дэвідсан, студэнт апошняга курса Адамс-каледжа і дырыжор аркестра Бахаўскага таварыства, прэтэндуе на выключную ўвагу Джэні. Праўда, у платанічным сэнсе. Не думаю, каб гэты маладзён мог падняць што-небудзь цяжэйшае за дырыжорскую палачку. Так ці інакш, я не пацярплю, каб у мяне адбіралі мой час.

— Дзе гэтая тэлефонная будка? — спытаўся я ў дзяжурнай.

— У холе, за рагом, — паказала яна рукою, куды ісці.

Я павольна ўвайшоў у прасторны хол і яшчэ здалёк убачыў Джэні. Дзверы будкі яна пакінула незачыненыя. Я ішоў павольна, гультаявата пазіраючы па баках, спадзеючыся, што яна заўважыць мяне, убачыць усе мае пластыры і, кінуўшы слухаўку, кінецца мне на шыю. Але я быў ужо побач з будкаю, і да мяне даляцелі абрыўкі размовы:

— Але. Ну, так. Абавязкова. О, я таксама, Філ. Я так цябе люблю!

Я ўсё роўна як здранцвеў. З кім яна гаворыць? Гэта быў не Дэвідсан — таго завуць не Філ. Я ўжо даўно разведаў пра яго ўсё, што мог, па ўніверсітэцкіх спісах: «Марцін Юджын Дэвідсан. Факультэт музыкі і мастацтваў. Хатні адрас: Ню-Ёрк, Рывэрсайд-драйв, 70. Вышэйшая школа музыкі і мастацтваў». Мяркуючы па фатаграфіі, гэта быў чуллівы і недурны хлопец, фунтаў на пяцьдзесят лягчэйшы за мяне. Але чаго гэта я раптам буду непакоіцца за Дэвідсана? І перада мною, і перад ім Джэніфэр аддае відавочную перавагу нейкаму Філу, якому (ну і ну!) пасылала цяпер пацалункі па тэлефоне.

Варта было адно адлучыцца на якія два дні, і, калі ласка, — нейкі казёл з ідыёцкім імем Філ забраўся да яе ў ложак (вядома, забраўся!).

Вешаючы слухаўку, яна нарэшце заўважыла мяне і, нават не пачырванеўшы, усміхнулася і з'імітавала пацалунак. Ну і двудушнасць!

Яна цмокнула мяне ў ацалелую шчаку:

— Э-э, ну і выгляд у цябе!

— Дасталося, Джэн.

— Але твой супернік выглядае яшчэ горш?

— Вядома. Нашмат. Мае супернікі заўсёды выглядаюць горш. — Я сказаў гэта з усёй злосцю, на якую здатны, намякаючы на тое, што намылю пысу любому суперніку, які палезе да яе ў ложак, пакуль мяне няма паблізу.

Але Джэні, як нічога і не здарылася, узяла мяне за рукаў, і мы рушылі да дзвярэй.

— Дабранач, Джэні, — сказала дзяжурная.

— Дабранач, Сара, — адгукнулася Джэні.

Калі мы выйшлі на вуліцу, збіраючыся сесці ў мой «МГ», я набраў у лёгкія свежага вечаровага паветра і як мог абыякава запытаўся:

— Паслухай, Джэн…

— Што?

— Э-э… Хто такі Філ?

Яна кінула ўжо ў машыне:

— Мой бацька.

Так я ёй і паверыў.

— Ты завеш свайго бацьку Філам?

— Але, гэта яго імя. А як ты завеш свайго?

Джэні ўжо казала мне, што яе выхаваў бацька, уладальнік невялікай пякарні ў Крэнстане, штат Род-Айлэнд. Маці яе загінула ў аўтамабільнай аварыі, калі Джэні была зусім маленькая. Усё гэта яна расказала мне, калі тлумачыла, чаму ў яе няма вадзіцельскіх правоў. Яе бацька — ва ўсіх астатніх адносінах, як сказала яна, сапраўды «выдатны хлопец» — пасля смерці маці стаў вельмі прымхлівым і ні за што не хацеў дазволіць адзінай сваёй дачцэ вадзіць машыну. Ёй гэта дужа замінала ў апошніх класах каледжа, калі яна пачала браць урокі ігры на фартэпіяна ў аднаго чалавека з Провідэнса. Затое яна паспела прачытаць у доўгіх аўтобусных паездках усяго Пруста.

— Дык як ты завеш свайго? — спыталася яна зноў.

Я думаў зусім пра іншае і не зразумеў пытання.

— Майго каго?

— Якім тэрмінам ты абазначаеш свайго творца?

Я назваў тэрмін, які заўсёды хацеў скарыстаць:

— Сукін Сын.

— У вочы? — спыталася яна.

— Я ніколі не бачу ягонага твару.

— Ён носіць маску?

— Бадай. Каменную. Абсалютна каменную.

— Кінь, ён, мабыць, страшэнна ганарыцца табою. Ты ж гарвардская хакейная славутасць.

Я зірнуў на яе. Відаць, яна і праўда нічога не ведае.

— Ён таксама быў выдатным спартсменам, Джэні.

— Лепшым за цябе?

Мне спадабалася, што яна такое высокае думкі пра мае атлетычныя дасягненні. Шкада, што мне прыйдзецца прынізіць сябе, расказаўшы ёй пра бацькавы поспехі.

— Ён удзельнічаў у фінальным заездзе акадэмічных адзіночак на Алімпійскіх гульнях 1928 года.

— Ого! — сказала яна. — І выйграў?

— Не, — адказаў я.

І яна, па-мойму, здагадалася, што мяне крыху суцяшае той факт, што ў фінале бацька быў толькі шосты.

Мы трохі памаўчалі. Цяпер Джэні, бадай, зразумее, што быць Олівэрам Барэтам IV — гэта азначае не толькі насіць тое самае імя, што і грандыёзнае збудаванне з шэрага каменю ў Гарвардскім універсітэцкім гарадку. Гэта яшчэ і своеасаблівае мускульнае застрашэнне. Я маю на ўвазе, калі над табою зіхацяць вяршыні чужое спартовае славы. Я маю на ўвазе — нада мною.

— Але што ён такое зрабіў, што ты назваў яго сукіным сынам? — спыталася Джэні.

— Ён змушае мяне, — адказаў я.

— Не разумею.

— Ён змушае мяне, — паўтарыў я.

— Да чаго, Олівэр?..

— Рабіць усё «правільна».

— А хіба гэта няправільна — рабіць усё правільна?..

Я адказаў, што ненавіджу, калі мяне праграмуюць на працяг Барэтаўскае Традыцыі — дый яна сама мусіла гэта зразумець: бачыла ж, як мяне ўсяго скурчвае кожнага разу, калі мне прыходзіцца называць пасля імені свой парадкавы нумар. І яшчэ, сказаў я, мяне даводзіць да шалу, што я кожны семестр абавязаны выдаваць х акадэмічных поспехаў.

— Ну, вядома, — сказала яна з непрыхаваным сарказмам. — Я даўно заўважыла, як табе не падабаецца атрымліваць свае «А» і гуляць за зборную ўніверсітэта.

— Я ненавіджу другое: ён нічога іншага і не чакае! — Ніколі раней я нікому гэтага не гаварыў — і цяпер адчуваў сябе страшэнна няёмка. Але мне трэба было растлумачыць Джэні ўсё. — Калі мне і праўда штосьці ўдаецца, дык ён настолькі скептычна да гэтага ставіцца, што ўявіць сабе немагчыма! Усё чыста ўспрымае як звычайнасць.

— Дык ён жа заняты чалавек! Яму ж трэба кіраваць усімі гэтымі банкамі і Бог яго ведае што яшчэ рабіць!

— Джэні, ты, уласна, на чыім баку?

— А гэта што, вайна? — спыталася яна.

— Вайна, — адказаў я.

— Гэта ж смешна, Олівэр.

Выдавала на тое, што яна сапраўды не магла мяне зразумець. Тады я і западозрыў, што мы па-рознаму глядзім на жыццё. Вядома, мае тры з паловаю гады ў Гарвардзе і яе ў Рэдкліфе ператварылі нас абаіх у самаўпэўненых інтэлектуалаў — традыцыйны прадукт гэтых устаноў. Аднак на гэтым падабенства канчалася. Згадзіцца з тым, што ў майго бацькі каменнае сэрца, яна не магла: заміналі, мабыць, нейкія атавістычныя італійска-міжземнаморскія паняцці накшталт «падрэ любіць сваіх бамбіні» — толькі так і не інакш.

Тады я паспрабаваў прывесці наглядны прыклад. Наша дурная «антыразмова» з бацькам пасля гульні ў Корнэле. Гэта відавочна ўразіла яе. Але няхай мне так добра будзе, калі ўразіла гэтак, як я разлічваў.

— Дык ён прыехаў з Бостана ў Ітаку дзеля нейкага няшчаснага хакейнага матча?

Я паспрабаваў растлумачыць ёй, што мой бацька — гэта выключна адна форма і аніякага зместу. Але яе проста асляпіла тое, што ён пусціўся ў такую далёкую дарогу, каб толькі папрысутнічаць на (адносна) пасрэднай спартовай гульні.

— Годзе, Джэні, давай закончым гэтую тэму?

— Ведаеш, — сказала яна, — я нават рада, што ты так зацыкліўся на сваім бацьку. Гэта азначае, што ты зусім яшчэ не дасканалы.

— Ты хочаш сказаць, ты — дасканалая?

— Божа барані, падрыхтунчык. Хіба я стала б тады сустракацца з табою?

Яна зноў была ў сваім стылі.


5


Хацеў бы ўжо сказаць колькі слоў пра нашы інтымныя адносіны.

Надзіва доўга іх не было ўвогуле. Інакш кажучы, нічога больш сур'ёзнага за тыя некалькі згаданых ужо мною пацалункаў (дагатуль памятаю іх усе да драбніц). Сітуацыя для мяне незвычайная: з прыроды я гарачы, нецярплівы і прадпрымальны. Калі б хто-небудзь сказаў любой з добрага тузіна дзяўчат у Таўэр-Корт, Уэлэслі, што Олівэр Барэт IV штодня сустракаецца з дзяўчынаю, але ні разу не спаў з ёю, яна пэўна засмяялася б і дужа засумнявалася ў вабнасці сяброўкі, пра якую ідзе гаворка. Аднак, вядома, справа была не ў гэтым.

Я проста не ведаў, як дзейнічаць.

Толькі не трэба разумець мяне залішне літаральна. Я ведаў усе мажлівыя хады. Але ніяк не мог пераадолець няўпэўненасці. Джэні была вельмі разумная, і я баяўся, што яна проста пасмяецца з таго, што я прызвычаіўся лічыць вытанчана-рамантычным (і непераможным) стылем Олівэра Барэта IV. Але я баяўся, што яна адштурхне мяне. А калі не адштурхне, дык з прычын, ад кахання далёкіх. Усімі гэтымі блытанымі тлумачэннямі я хачу сказаць адно: мае пачуцці да Джэні былі адрозныя ад тых, што я меў раней да іншых дзяўчат. Я не ведаў, як сказаць ёй пра гэта, і не было ў каго спытаць рады. («Трэба было папытацца ў мяне!» — скажа яна потым.) Я ведаў толькі, што яна патрэбная мне. Уся.